Panax quinquefolius
| Panax quinquefolius | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Panax quinquefolius L., Sp. Pl.: 1058 (1753). | |||||||||||||||
Panax quinquefolius (Amerikan ginsengi), çok yıllık sarmaşıkgiller familyasından, bir bitkidir, şifalı bitki olarak kullanılmaktadır. Çin gibi ülkelerde yetiştirilse de, anavatanı Kuzey Amerika'nın doğusudur.[1]
Bitkinin kazık kökleri ve yaprakları ABD'de Kızılderililer tarafından sağlık amaçlı kullanılmaktaydı. 19. yy'dan beri kökleri "sang avcıları" ("sang hunters") tarafından toplanıp bu eski köklere çoğunlukla yüksek para veren Çin'e ve Hong Konglu tacirlere satılmaktadır.[2]
Bitkinin Çince adı Huaqishen (Çince (basitleştirilmiş): 花旗参; Çince (geleneksel): 花旗參; pinyin: huāqíshēn; Jyutping: faa1kei4sam1; lit. 'Amerikan Bayrağı (Amerikan) ginsengi') ya da Xiyangshen (Çince (basitleştirilmiş): 西洋参; Çince (geleneksel): 西洋參; pinyin: xīyángshēn; Jyutping: sai1joeng4sam1; lit. 'batı okyanus ginsengi') olarak adlandırılır.
-
Sonbaharın sonlarında Wisconsin'de ahşap gölgelik altındaki Ginseng yetiştirilen, Monk Garden bahçesi Wisconsin -
Wisconsin'de sonbaharın sonlarında Amerikan ginsenginin olgunlaşmış meyveleri -
İnsan figürüne benzeyen American ginsengi kökü
Üretim
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerikan ginseng'i ABD'de özellikle Apalaş Dağları,Ozark bölgesi ve yakınlarındaki ormanlık Pensilvanya,New York ve Kanada'nınOntario bölgesi gibi alanlara yayılmıştır ancak popülaritesi ve şifalı bitki olarak görülmesinden bu bitkinin soyu doğal yaşam alanında aşırı toplanmaktan tehdit altındadır ve ABD ile Kanada'da pek çok alanda zor rastlanır hale gelmiştir.[3] Yine şehirleşme,geyiklerce tüketilme ve yaşam alanlarının daralması,orman tahribide bu bitkinin soyunu olumsuz şekilde etkilemektedir.[4] Bu sebeple bu bitki doğal yaşam alanı dışında oluşturulan yapay gölgelik ortamlarda Wisconsin ve Minnesota'daki alanlarda çiftçilerce yetiştirilip ortalama 3 veya 4 yılda kökleri hasat edilir.[3] "Ginseng Board of Wisconsin"adlı bir mesleki örgüt bu eyaletteki pek çok ginseng yetiştiricisi üyeye sahiptir.[5] Yine bu mesleki örgüt (oda) ABD'nin ginseng üretiminin %95'ini karşılayan Wisconsin eyaletinde Marathon Country gibi şehirlerdeki ürünlere belli kalite ve yetiştirme standartlarını gözeterek orijinal damgası vurmakta,aramakta;denetimler gerçekleştirmekte ve ürünler bu şekilde satışa çıkmaktadır..[6] Bu Ginseng türünün Ontario, Kanada'da da tarımı yapılmaktadır.[7] Ayrıca anavatanı dışında Çin'de de az miktarda Panax ginseng yanında üretilmektedir.
Kimyasal İçerik
[değiştir | kaynağı değiştir]
"Kore ginsengi (kırmızı ginseng)" olarak da bilinen Panax ginseng ile aynı aile ve cinsten gelen yakın akraba olan bu bitki, biolojik aktif bileşen olarakPanax ginseng gibi dammarane-tipi ginsenosidler içerir. a Dammarane tipi ginsenosidler 2 sınıflandırmayı içerir. e 20(S)-protopanaxadiol (ppd) ve 20(S)-protopanaxatriol (ppt) sınıflandırmaları. American ginsengi yüksek miktarda Rb1, Rd (ppd sınıflandırması) ve Re (ppt sınıflandırması) ginsenosid ler içerip bir araştırmaya göre bunlar Panax ginsengden daha fazladır.[8] Fakat aksi yönde değerlendirmelerde vardır.
Farmakolojik Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ginseng türlerinden olan "Panax Ginseng" ile benzer tıbbi yararlarının olduğu yapılan araştırmalarla tespit edilmiştir. Bu bitkinin yaprak ve meyvelerinden çay yapılabileceği gibi köklerinden ilaç v.s yapılıp sağlık endüstrisinde dikkat ve hafıza arttırıcı,adaptojen.cinsel uyarıcı,performans arttırıcı,bağışıklık güçlendirici, zihinsel ve fiziksel stresle bağlantılı hastalıkları azaltıcı,strese karşı dayanıklılık sağlayıcı, antioksidan olarak yararlanılmaktadır. Ağızdan alındığında, ppd-tipi ginsenosidler bağırsak bakterileri tarafından (anaerobik organizmalar) tarafından ppd monoglucoside, 20-O-beta-D-glucopyranosyl-20(S)-protopanaxadiol (M1) olarak metabolize edilir.[9] M1 ppd tipi ginsenosid alındıktan 7 saat sonra plasma olarak tespit edilmiş olmakla vücüttanda alındıktan 12 saat sonra idrar yoluyla atıldığı tespit edilmiştir.Bu çalışmalar M1'in ppd-tipi ginsenosidlerin son sentezi olduğunu göstermiştir.[10]
M1 bazı yazılarda IH-901 olarak gösterilmektedir.[11] ,bazıları bileşik-K olarak adlandırır.[10] Yan etkileri ve kullanım sınırlamalarıda Panax ginsengle aynıdır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Qibai Xiang; Lowry P., Porter (2007). "Panax quinquefolius". Raven, P.H.; Hong, D.Y.;Z.Y.Wu (Ed.). Flora of China. 13. Pekin: Science Press; St. Louis: Missouri Botanical Garden Press. s. 491. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2025.
- ^ "The Research Division at Virginia Tech". 28 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2012.
- ^ a b "rps.psu.edu". 19 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2012.
- ^ "as.wvu.edu". 25 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2012.
- ^ "ginsengboard.com". 16 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2012.
- ^ "Ginseng Prices at Highest in Decades". The Post Crescent. 19 Ekim 2010.
- ^ "American Ginseng Root". 6 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2012.
- ^ Shu Zhu; ve diğerleri. (2004). "Comparative study on triterpene saponins of ginseng drugs". Planta medica. 70 (7). ss. 666-677. doi:10.1055/s-2004-827192. PMID 15303259.
- ^ Hasegawa H; ve diğerleri. (1996). "Main ginseng saponin metabolites formed by intestinal bacteria". Planta medica. 62 (5). ss. 453-457. doi:10.1055/s-2006-957938. PMID 8923812.
- ^ a b Tawab MA; ve diğerleri. (2003). "Degradation of ginsenosides in humans after oral administration". Drug metabolism and disposition. 31 (8). ss. 1065-1071. doi:10.1124/dmd.31.8.1065. PMID 12867496.
- ^ Oh SH; ve diğerleri. (2004). "A ginseng saponin metabolite-induced apoptosis in HepG2 cells involves a mitochondria-mediated pathway and its downstream caspase-8 activation and Bid cleavage". Toxicology and Applied Pharmacology. 194 (3). ss. 221-229. doi:10.1016/j.taap.2003.09.011. PMID 14761678.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "There is More to a Forest than Trees" by Lynn Davis, College of Natural Resources, Virginia Tech
- "Roots and Regulations: The Unfolding Story of Pennsylvania Ginseng" 19 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., by Melissa Beattie-Moss
Vikitür'de Panax quinquefolius ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Wikimedia Commons'ta Panax quinquefolius ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
