Penitentes
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Temmuz 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Penitentes, veya nieves penitentes (İspanyolca'da: "penitente şeklinde karlar"), yüksek rakımlı alanlarda bulunan bir kar oluşumu. Yakından bakıldığında güneşe doğru yükselen uzun ince bıçaklar halinde olan sertleşmiş kar ve buzdan oluşan yeryüzü şekilleridir. Penitentes'ler bir insan boyunda veya daha uzun olabilirler.
Kar ve buz kuleleri 4000 metre veya daha yüksek alanlarda oluşmuştur. Boyları birkaç santimetreden beş metreye kadar değişiklik göstermektedir (Lliboutry 1965, Naruse ve Leiva 1997).
İlk keşfedilmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Penitentes literatürde ilk defa 1839 yılında, 22 Mart 1835 tarihinde Santiago de Şili Mendoza Arjantin kenti yolu üzerinde, Piuquenes Geçidi yakınında Penitentes kaplı alandan geçmek zorunda kalan Charles Darwin tarafından tarif edilmiştir. Günümüze kadar gelen yerel inanışa göre bu oluşumlar And Dağlarında esen güçlü rüzgarlar tarafından oluşturulmuştur.
Oluşumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Louis Lliboutry Penitentes oluşumuna yol açan ayırıcı ablasyonun Çiy noktası altında oluşan dondurucu soğuklar olduğunu belirtmektedir. Böylece kar daha yüksek bir enerji girdisi ile süblime olarak erimiş olacaktır. Ayırıcı ablasyon işlemi başladıktan sonra, gelişen Penitente yüzeyde geometrik pozitif bir geri bildirim mekanizması üretilir ve radyasyon bu duvarlar arasında çoklu yansımalar tarafından tutulur. Azalmış rüzgar çiy noktası sıcaklığı ve erime başlangıcı ile artan hava doluluğu sebep olur. Bu sırada oyuklarda, radyasyonun tamamı tutulmuş olur.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Betterton, M. D.: 2001, "Theory of structure formation in snowfields motivated by penitentes, suncups, and dirt cones", Physical Review E 63(056129), 12 pages, web: prola.aps.org11 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- Vance Bergeron, Charles Berger, and M. D. Betterton, 2006. "Controlled Irradiative Formation of Penitentes", PRL 96, 098502 (2006), webpage: Arxiv-PDF-601184.
- Corripio, J. G.: 2003, "Modelling the energy balance of high altitude glacierised basins in the Central Andes". PhD thesis, University of Edinburgh, web: corripiophd.pdf.
- Corripio, J. G. and Purves, R. S.: 2005, "Surface Energy Balance of High Altitude Glaciers in the Central Andes: the Effect of Snow Penitentes", in C. de Jong, D. Collins, and R. Ranzi (eds), Climate and Hydrology in Mountain Areas, Wiley & Sons, London, webpage: corripiopurves04.pdf.
- Darwin, C.: 1839, Journal of researches into the geology and natural history of the various countries visited by H. M. S. Beagle, under the command of Captain Fitz Roy, R.N., 1832 to 1836, H. Colburn, London.
- Kotlyakov, V. M. and Lebedeva, I. M.: 1974, "Nieve and ice penitentes, their way of formation and indicative significance", Zeitschrift für Gletscherkunde und Glazialgeologie, Vol. X, 111-127.
- Lliboutry, L.: 1954a, "Le Massif du Nevado Juncal ses penitentes et ses glaciers", Revue de Géographie Alpine, 42, 465-495.
- Lliboutry, L.: 1954b, "The origin of penitentes", Journal of Glaciology 2(15), 331-338.
- Lliboutry, L.: 1965, Traité de Glaciologie, Vol. I & II, Masson, Paris.
- Lliboutry, L.: 1998, "Glaciers of the Dry Andes", in R. S. J. Williams and J. G. Ferrigno (eds), Satellite Image Atlas of Glaciers of the World - South America, United States Geological Survey Professional Paper 1386-I, webpage: USGS-p1386i2 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- Naruse, R. and Leiva, J. C.: 1997, "Preliminary study on the shape of snow penitents at Piloto Glacier, the Central Andes", Bulletin of Glacier Research, 15, 99-104.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Spiky glaciers are slower to melt"11 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New Scientist (7 Mart 2007).