Pire
| Siphonaptera | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Elektron mikroskobunda bir pire | |||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||
| Değerlendirilmedi (IUCN 3.1) | |||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||
| |||||||||||
Siphonaptera veya Pire, Holometabola üsttakımına bağlı kanatsız, küçük, kan emici bir hayvan takımıdır.[1] Tropik, astropik ve ılıman bölgelerden kutup bölgelerine kadar yayılmış olan bu böcekler özelleşmiş vücut yapıları sayesinde memelilerin ve kuşların derisine tutunarak kanlarını emer, konakları arasında yer değiştirirken son derece tehlikeli hastalıkları da bulaştırabilir. Vebanın insanlara bulaşmasında baş rolü oynayan Xenopsylla cheopis ve akrabaları Orta Çağda Avrupa nüfusunun yaklaşık dörtte birinin ölümünden sorumludur. Pireler dış parazitlerdir. Memelilerin ve kuşların kanlarını emerek yaşamlarını sürdürürler. Boyları 1,5 milimetreden 3,3 milimetreye kadar değişiklik gösterir. Hızlı hareket edebilen genelde koyu renkli canlılardır. Genellikle köpek, kedi, insan, tavşan ve kümes hayvanlarında bulunurlar ve ısırdıkları yerleri uyuşturmak için kullandıkları salgı kaşıntı yaratır. Alerjik reaksiyon gösterildiği takdirde deride kızarıklıklar oluşur. Taşıdıkları Yersinia pestis adlı bakteri insanlara bulaştığında ölümcül hıyarcıklı veba hastalığı meydana gelebilir. Özel tasarlanmış ayakları sayesinde şu ana dek evrende bilinen en hızlı ivmelenmeye sahip canlıdır. Yerden fırlatılan bir uzay roketinden ağırlık-hız oranına göre yaklaşık 40 kat daha hızlıdır. Bu yüzden pireler ışınlanmış gibi anlık farklı yerlerde gözükür. Pirenin hızı 2 m/s (saniye), 7 km/h (saat) dir.[2]
Pireler kendi boyutuna göre en uzağa zıplayan canlıdır.[2]
Taksonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Siphonaptera takımına bağlı familyalar:
- Ancistropsyllidae Toumanoff & Fuller, 1947
- Ceratophyllidae Dampf, 1908
- Chimaeropsyllidae Ewing & I. Fox, 1943
- Coptopsyllidae Wagner, 1928
- Ctenophthalmidae Rothschild, 1915
- Hystrichopsyllidae Tiraboschi, 1904
- Ischnopsyllidae Wahlgren, 1907
- Leptopsyllidae Rothschild & Jordan, 1915
- Lycopsyllidae Baker, 1905
- Malacopsyllidae Baker, 1905
- Pseudopulicidae† Gao, Shih & Ren, 2012
- Pulicidae Billberg, 1820
- Pygiopsyllidae Wagner, 1939
- Rhopalopsyllidae Oudemans, 1909
- Saurophthiridae† Ponomarenko, 1986
- Stephanocircidae Wagner, 1928
- Stivaliidae Mardon, 1978
- Tarwiniidae† Huang, Engel, Cai & Nel, 2013
- Tungidae Fox, 1925
- Vermipsyllidae Wagner, 1889
- Xiphiopsyllidae Wagner, 1939
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Optik mikroskop (x35) altındaki görüntüsü
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Pire ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Pire ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2023.
- ^ a b May 2010, Charles Q. Choi 11. "Flea-Sized Creatures Are Fastest Jumpers Known". livescience.com (İngilizce). 4 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2021.
| Holometabola ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |