Pithana
| Pithana | |
|---|---|
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Kuşşara |
| Ölüm | Kültepe |
| Çocuk(lar) | Anitta |
| Mesleği | Kuşşara kralı |
Pithana M.Ö. 18. yüzyılda Anadolu'da yasamış Kuššara[1] şehri kralıdır.
Pithana hakkındaki bilgilerin çoğu oğlu ve bir sonraki kral Anitta tarafından yazılan belgeden bilinmektedir. Orijinali bir taş stel üzerine yazıldığı düşünülen bu belge MÖ 16. ve 13. yüzyıllarda yazılmış ve Boğazköy'de bulunmuş Hititçe kopyalarından bilinmektedir. Bu metinde Anitta babası için şöyle der:
"Kuššara kralı kentten büyük bir güçle inip ... Neša'yı geceleyin güçlü bir saldırıyla aldı. Neša kralını yakaladı ama halkına kötülük etmedi. (Onlara) ana babaları gibi davrandı."[2]
Bahsedilen Neša sehri, Kaneš (Kültepe) ile aynı yerdir. Kaneš sehrinin Pithana tarafından fethinin yaklaşık olarak ikinci Asur ticaret kolonisi döneminin sonlarında (MÖ 1774[3]) olduğu tahmin edilmektedir.[4] Pithana isminin Kaneš'te bulunan çeşitli dokümanlarda onaylayan kral şeklinde görülmesi, ticaretin fetihten sonra da devam ettiğinin göstergesidir.[5] Muhtemelen Pithana kraliyet merkezini Kuššara'da tutmuş ve Neša'ya taşımamıştır, çünkü Anitta'nın yazısında bir isyanı bastırdıktan sonra Anitta'nın Neša'yı başkent yaptığı yazar.[6]
Anitta belgesinin yukarıdaki alıntısının son cümlesinde ne kastedildiği tartışma konusu olmuştur. Hititçe metindeki cümle kelimesi kelimesine "annesi babası yaptı" şeklindedir. Kimi tarihçiler, Kuššara halkının da Neša halkı gibi etnik olarak Hitit olduğunu öne sürerek, bu deyimi, Pithana Neša halkını annesi babası yerine koydu, yani onlara aynı saygıyı gösterdi şeklinde yorumlamaktadır.[7] Ancak Pithana ve Anitta'nın tipik Hititçe isimler olduğu söylenemez ve etnik olarak Hitit mi Hatti mi oldukları belli değildir.[8] Öte yandan sonraki devirlerdeki Hitit kralları şecerelerini yazarken Kuššara şehri ile de bağ kurmuşlardır.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Kuššara şehrinin yeri bulunmamış olmakla beraber, Kaneš/Kültepe'nin güney/güney doğusunda olduğu tahmin edilmektedir.
- ^ Anitta belgesi (CTH 1), 5-9. satırlar, Brandau & Schickert s. 22
- ^ Dendrokronolojik tetkiklere göre bu dönem MÖ 1774 (+4/-7) yılında gelen bir yıkımla bitmiştir, Newton & Kuniholm, s.165-176. Buna rağmen kısa kronolojiye dayandırarak bunu MÖ 18. yüzyıl sonlarına tarihleyenler de vardır.
- ^ Veenhof, s.144-5
- ^ Pithana ismi 4 dokümanda geçer ve üçünde kral (rubā'um) unvanıyla yer alır, Veenhof, s. 170
- ^ Ayrıca Kültepe kazılarında, Varšama sarayı olarak adlandırılan yapıda üzerinde çivi yazısı ile "Kral Anitta'nın sarayı" (É.GAL Anitta ruba'im) yazılmış bir mızrak ucu bulunmuştur.
- ^ Bryce, s. 36
- ^ Tarihçiler arasında bu konuda fikir birliği yoktur. Hitit iddiasi için: Neu, s.132f.; Hatti iddiası için: Steiner s. 131.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Brandau, B. & Schickert, H. (2003) Hititler.
- (İngilizce) Newton, M. & Kuniholm, P. (2004) "A dendrochronological Framework for the Assyrian Colony Period in Asia Minor", TÜBA 7, s. 165-176.
- (İngilizce) Veenhof, K. (2008) Mesopotamia: The Old Assyrian Period.
- (İngilizce) Bryce, T. (2005) The Kingdom of the Hittites, 2nd. Ed.
- (Almanca) Neu, E. (1974) Der Anitta-Text, (StBoT 18).
- (Almanca) Steiner, G. (1994) "Die Zerstörung von Hattusa durch Anitta und seine toiederbesiedlung durch Hattusili I", XI. Türk Tarih Kongresi. s. 125-136.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Pithana'nın hükümdarlığı5 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Anitta belgesi 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.