Doğu çınarı
| Doğu çınarı | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||
 Hassas (IUCN 3.1) | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| Platanus orientalis L., Sp. Pl.: 999 (1753). | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Doğal yayılma aralığı | |||||||||||||||||
Doğu çınarı (Platanus orientalis), çınargiller (Platanaceae) familyasından 25–30 m boy, 5–6 m çap yapabilen bir çınar türüdür.[1]
Habitat
[değiştir | kaynağı değiştir]Doğal yayılımı Balkanlar, Anadolu, İran, Uzak Doğu ve Avrasya'dır. Bazı hesaplar, doğal menzilini batıda İberya'ya ve doğuda Himalayalar'a kadar genişletir. Eskiden beri insanlar tarafından dikildiği için çok geniş alana yayılmıştır.[2]
Genel özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Nehir kenarlarında doğal olarak bulunur. Ağaç, ılık yazlardan büyük ölçüde faydalanmasına rağmen, çoğu ılıman enlemde yetiştirilebilir. Yatay yönlenme eğiliminde olan geniş, kalın yaprakları olan çok büyük ve geniş bir ağaç olarak, özellikle sıcak mevsimde sağladığı gölge ve serinlik için değerlidir. Güneşli yerlerde iyi büyür. Besince zengin toprakta iyi yetişir fakat kuraklığa da dayanıklıdır. Olgunlaşana kadar genç fidanlar sulanmalıdır.[3] Kentlerde hava kirliliğine karşı dayanıklıdır.[4]
Morfoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Ağaç yaşlandıkça dallar daha fazla sarkar ve böylece yuvarlak bir taç oluşturur. Kabuk sarıdır ve yeşil (bazen gri) kabuk küçük parçalar halinde dökülerek ağaca benekli bir görünüm verir. P. x acerifolia ile belirgin bir fark, çok budaklı gövdede ve yaprakların şeklinde görülebilir. Elsi yaprakları daha derinden oyulmuş ve genellikle 5-7 keskin testere dişli loblara sahiptir, merkezi lob geniş olduğundan daha uzundur. Küresel çiçekler çıkıntılı tüylerle kaplıdır. Meyve başlangıçta yeşildir ancak rengi kahverengiye döner ve yaklaşık 2,5 cm çapındadır. Meyveler 3 ila 6'lı gruplar halinde asılır ve kışın sonlarına kadar ağaçta kalır. Fidanlar dona karşı hassastır.[5] Mayıs'ta çiçek açar ve tohumlar Ekim'den Şubat'a kadar olgunlaşır.[6]
Türkiye'deki dağılımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de Adana, Ankara, Amasya, Antalya, Balıkesir, Bingöl, Bitlis, Bursa, Diyarbakır, Edirne, Eskişehir, Hakkâri, İçel, İstanbul, Kütahya, Kahramanmaraş, Muğla, Ordu, Sinop, Tokat, Trabzon ve Tunceli illerinde bulunur.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Haftanın Ağacı: Doğu Çınarı". ogm.gov.tr. 17 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2023.
- ^ "florꜳnatolica | Flora Anatolica, Türkiye Bitki Atlası". floranatolica.com. 21 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2023.
- ^ "Kocaeli Bitkileri | Platanus orientalis (Çınar)". 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2023.
- ^ "Platanus orientalis - EUFORGEN European forest genetic resources programme". euforgen.org (İngilizce). 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2023.
- ^ "Platanus orientalis". www.vdberk.com.tr. 23 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2021.
- ^ "Platanus orientalis Oriental Plane, Oriental planetree PFAF Plant Database". pfaf.org. 23 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2023.
- ^ Davis, P.H. (ed.) (1982). Flora of Turkey and the East Aegean Islands 7: 1-947. Edinburgh University Press, Edinburgh.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikitür'de Platanus orientalis ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Wikimedia Commons'ta Doğu çınarı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
- Hassas türler
- Asgari endişe altındaki bitkiler
- Platanus
- Pakistan florası
- Azerbaycan ağaçları
- Türkiye'deki odunsu taksonlar
- Peyzaj ağaçları
- Carl Linnaeus tarafından adlandırılmış taksonlar
- Orman Ağaçları
- Afganistan florası
- Arnavutluk florası
- Azerbaycan florası
- Bulgaristan florası
- Ermenistan florası
- Filistin florası
- Hindistan florası
- Irak florası
- İran florası
- İtalya florası
- Kıbrıs florası
- Lübnan florası
- Suriye florası
- Tacikistan florası
- Türkiye florası
- Ürdün florası
- 1753'te tanımlanan bitkiler