Prenk Paşa
Prenk Paşa (Arnavutça: Prênk Bibë Doda, 1860–1919), Jön Türklerin Katolik üyesi ve Arnavutluk Prensliği politikacısı.[1]
Biyografik arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]
Prenk, 1860 yılında Merdita bölgesinin önde gelen ailesi olan Conmarkay kabilesinden Bib Doda Paşa'nın oğlu olarak Uruş'ta doğdu. 1878'de Prizren İttifakı'nın liderleri arasındaydı. Gjergj Fişta daha sonra onu epik başyapıtı Lahuta e Malcís 'de canlandıracaktı.
Prenk, Osmanlı hükûmeti tarafından Anadolu'ya sürüldü ve daha sonra Sultan II. Abdülhamid'in sarayında tuğgenerallik görevine verildi. İstanbul'dayken Jön Türklerin bir üyesi olmuştu. 1908'de Jön Türk Devrimi'nden sonra serbest bırakıldı ve yeni Osmanlı hükûmeti Prenk'in özgürlüğünün Merdita kabilesinin desteğini kazanmasına yardımcı olacağını düşündü. Yerel Müslüman ve Hristiyan Arnavut dağlılar (Malisyalılar), Prenk'in dönüşünü Osmanlı Anayasasından daha önemli olarak gördüler. Yerel aşiret reislerinin baskısı altındaki İşkodra'daki yerel İttihat ve Terakki (İTC) şubesi, yeni anayasal hükûmeti desteklemesi karşılığında Prenk'in Merdita için serbest bırakılmasını sağlamayı seçti.
Sürgünden dönüş
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
Prenk Paşa'nın Merdita'ya dönüşü, İşkodra'yı Jön Türk üyeleriyle görüşmek ve sadrazam'a yeni hükûmet için aşiretlerin desteğini kazanmak ve Merdita'da bir İTC şubesi oluşturmak için çalışacağı konusunda telgraf çekmekten ibaretti. Hükûmete bölgeyi adil bir şekilde yönetmesini tavsiye ederken, aşiret ve yerel vali ile olan ilişkisindeki belirsizlikleri de dile getirdi. Bölgeye dönersek, Prenk Paşa iki İTC üyesiyle birlikte 30 eylül'de Aziz Paul kilisesinde Merdita'nın beş bayraktarının (2500 erkek) üyeleriyle bir araya geldi ve burada başrahip ile birlikte 28 Mart 1909 çarşamba gününe kadar kan davalarının sona ermesi üzerine bir konuşma yaptı. Toplantıda hazır bulunan bir İngiliz gezgini olan Edith Durham, Osmanlı fesi ve üniforması giymiş Prenk Paşa'nın otuz yıllık sürgünden sonra çevresinde huzursuz ve garip hissettiğini fark etti; örneğin, gelişini selamlayan diğer kabile üyelerinin silah sesine şaşkınlıkla geri tepmek gibi. 1908 Manastır Arnavut alfabesi Kongresi sırasında Prenk Paşa, iletişim ve ticaret için pratik gördüğü Başkimi Alfabesi için bir destek telgrafı gönderdi.
Prenk Paşa, 31 Mart Olayı sırasında, ayaklanmayı ve bu duyguları bastırmak için kabilesinden yardım teklif etti, burada Hamidiye rejiminin İTC'ye sadakatten ziyade geri dönebileceğine dair korkular vardı. 1911 yılına gelindiğinde Prenk Paşa, Osmanlı parlamentosunda bir milletvekiliydi ve İstanbul'daki Avusturya-Macaristan büyükelçisi Johann von Pallavicini'ye Arnavutluk'un komşuları Bulgaristan, Karadağ ve Sırbistan tarafından bölünmesi konusundaki endişelerini dile getirmişti.
1918'de Prenk Paşa, Dıraç Kongresi'ne katıldı ve Dıraç Hükûmeti'nin başkan yardımcılığına seçildi. 1919'da Yugoslavya Başbakanı Nikola Paşiç tarafından hazırlanan bir pusuda öldü.[1][2]
Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Vickers, Miranda (1999). Essad+Pasha+Shkod%C3%ABr&hl=nl&ei=-Pb2TfWEOoufOv6BkbQK&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false The Albanians: a modern history. Londen: I.B.Tauris. s. 103. ISBN 1860645410. 27 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2021.
