Prag'daki Yahudilerin tarihi
Çekya'nın başkentindeki Prag Yahudi cemaati Avrupa'nın en eski ve en bilinen cemaatlerinden biridir.
Prag Rönesansı
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel bakış
[değiştir | kaynağı değiştir]16. yüzyılda Prag'da Yahudi Rönesansı başladı. Prag soyluları 1501'de ekonomik aktiviteler için açık bir ortam yarattı.[1] Buna rağmen Prag Yahudileri Habsburg hakimiyetinde biri 1542'de diğeri 1561'de olmak üzere iki kere kovuldular.[2] Her geri dönüşlerinde daha da varlıklılaştılar. 1564-1612 yılları arası Maximilian ve II.Rudolf hükümdarlığında geçen dönem Prag Yahudilerinin "altın çağı"dır. 1700'lerin başında Prag nüfusunun çeyreğini Yahudiler oluşturuyordu ve zamanının dünyadaki en kalabalık Yahudi nüfusunu barındıran şehirdi. Bu "altın çağ" İmparatoriçe Maria Theresa'nın başa gelip Yahudileri tekrar kovmasıyla son buldu.[1]
Yahudi mahallesi ve Getto
[değiştir | kaynağı değiştir]Yahudi çeyreğinden getto durumuna geçiş yasal yollarla olmadıysa da dönemin şartlarıyla doğal olarak gelişti. Judenstadt olarak bilinen getto Yahudi mistisizminin merkeziydi.[3] 1522-1541 yılları arası Moravya, Almanya, Avusturya ve İspanya'dan gelen Yahudilerle Yahudi nüfusu ikiye katlandı. Yahudilerin, gettonun yanında ev kurma hakları olduğundan yaşadıkları alanlar genişledi.[1] Gettoda, halkı toplantıya çağırmak için kullanılan bir çanın olduğu bir belediye sarayı da vardı. Yahudilerin kendi bayraklarını dalgalandırma hakları bulunuyordu.[3] Gettolarda yaşayan Yahudiler kendilerini matematik, astronomi, coğrafya, tarih, felsefe ve sanat konusunda geliştirdiler.[1]
Eski Yahudi Mezarlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski Yahudi Mezarlığı, Avrupa'nın en eski Yahudi mezarlığıdır; 1439'da hizmete açılıp 1787'de kapanmıştır. Mezarlık Pinkas Sinagogu ile Klausen Sinagogu arasındaki küçük alanda bulunmaktadır.[4] Yaklaşık 400 yıldır hizmet veren mezarlıkta gettolarda yaşayan 200,000 civarında Yahudi buraya gömülmüştür. Mezarlığın ölü taşıma kapasitesi toplam gömülenlerin sadece yüzde onu olduğu için tabutlar her alanda 12 tabut üst üste sıralanacak şekilde dizilmiştir.[1] Bu mezarlardan biri, Golem'in yaratacısı olduğuna inanılan 1525-1609 yılları arasında yaşamış haham Loew'e aittir. En eski mezar ise haham Avigdor Kara'ya aittir. Nazi Almanyasında Yahudi mezarlıkları yıkılıp Yahudi mezar taşları talim atışları için hedef olarak kullanılırken Hitler bu mezarlığa tüm Yahudiler imha edildikten sonra müze olarak sergilenmesi için dokunmadı.[4]
Sinagoglar
[değiştir | kaynağı değiştir]Prag Rönesansı döneminde dört ana sinagog inşa edilmiştir. 1479'da Pinkas Sinagogu Prag Yahudilerinin hizmetine açıldı.[1] Sinagog sel alanı üzerine kurulduğundan sayısız kereler su altında kalıp hasar gördü. 1591'de İmparator II.Rudolph Maisel Sinagogu'nun inşasına izin verdi, sinagog ismini binanın yapımında maddi destek sağlayan Mordechai Maisel'den aldı. Bu sinagog birçok kere yangın tehlikesi atlattı.[1] Maisel'in bağışlarıyla dikilen bir diğer sinagogsa Klausen Sinagogu'dur. Barok mimari stiliyle inşa edilen bina 1694'te açıldı.[5] Dördüncü sinagog da Yahudi gettosunun belediye sarayının yanına dikilen Yüksek Sinagog'dur. Asıl ibadethane binanın ikinci katında olduğundan buraya Yüksek sinagog dendi. Bu sinagog getto'nun ileri gelenlerine hizmet verdi.[1]
Prag Yahudilerinin bayrakları
[değiştir | kaynağı değiştir]IV. Karl 1357'de Prag Yahudilerine kendi bayraklarını edinme onurunu verdi. Bayrakları kırmızı renk üzerine sarı Magen David'di. Bu bayrakla tarihte ilk defa Magen David'in bir Yahudi cemaatini temsil ettiği varsayılır.
1648'de III. Ferdinand, İsveç ile yapılan Otuz Yıl Savaşı'nda Yahudilerin desteğini gördüğünden cemaate bir bayrak verdi.
Kırmızı üzerine sarı Magen David, Prag Yahudi cemaatini ve Josefov da denen Yahudi çeyreğini temsil etmektedir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Chanukah celebration in prague, by Jewish community of prague11 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Jewish Stories of Prague, Jewish Prague in History and Legend 21 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h "Arşivlenmiş kopya". 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2010.
- ^ Margolis, Max L., and Alexander Marx. A History of the Jewish People. Philadelphia: The Jewish Publication Society of America, 1927. Print.
- ^ a b Abrahams, Israel. Jewish Life in the Middle Ages . New York : Atheneum, 1969. Print.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 5 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2010.
