Prusias Ad Hypium
 | |
  Prusias Ad Hypium Türkiye haritasındaki konumu. | |
| Konum | Konuralp, Düzce, Türkiye |
|---|---|
| Tür | Yerleşim yeri |
| Tarihçe | |
| Devir(ler) | Antik Yunanistan, Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye Cumhuriyeti |
| Kültür(ler) | Antik Yunan, Roma, Bizans, Osmanlı. |
Prusias ad Hypium Antik Kenti, günümüzde üzerinde Türkiye’nin Düzce ilinin Konuralp mahallesinin bulunduğu antik bir yerleşim yeridir.
“Batı Karadeniz’in Efes’i” olarak anılan kent, Türkiye’nin önemli arkeolojik alanlarından biridir.[1] MÖ 3. yüzyılda Bithynia Kralı I. Prusias tarafından kurulmuştur. "Hypium kıyısındaki Prusias" anlamına gelen adını, kıyısına kurulu olduğu ve o devirde "Hypios Nehri" denen Melen Çayı'ndan almıştır. Kent, Roma döneminde önemli bir şehir haline gelmiş ve özellikle M.S 1–3. yüzyıllar arasında en parlak dönemini yaşamıştır.[2]
Konum
[değiştir | kaynağı değiştir]Prusias ad Hypium Antik Kenti, antik dönemde "Hypios" olarak anılan sıra dağların bir parçası olan, Düzce Ovası’na hakim konumda olan bir tepe üzerinde, Hypium’un kıyısında kuruludur.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik kaynaklarda adından pek fazla söz edilmeyen bir kenttir. Bu antik yerleşim hakkında bilgiler Herakleia Pontikli yerel tarihçi Memnon'un Peri Herakleias adlı eserinden edinilmektedir.[3] Memnon, M.Ö. 279 yılında Prusias’ın, "Kieros" adıyla, Herakleia’ya bağlı bir koloni kenti olduğu bilgisini aktarmıştır.[4]
Bithynia Kralı l. Prusias, Kieros'u ele geçirip kente ismini vermiştir. Kral Prusias'ın ismini verdiği diğer kentlerin birbiri ile karışmaması için kente Prusias ad Hypium (Hypios kıyısındaki Prusias) denmiş, diğerleri Prusias ad Olympum (Olympos Dağı Kenarındaki Prusias) ve Prusias ad Mare (Deniz kenarındaki Prusias) şeklinde isimlendirilmiştir.
Kent, M.Ö. 74 yılında vasiyet yoluyla Roma İmparatorluğu'na devredildi. Prusias ad Hypium halkının en önemli gelir kaynaklarının başında tarım geliyordu. 1. yüzyılın sonlarına doğru kentin önemli bir ticari hamle gerçekleştirdi. İmparatorluğun merkezinden doğuya giden ana yollardan biri üzerinde olması ve Karadeniz'e yakın konumu nedeniyle gelişip zenginleşti. Roma İmparatorluk Dönemi’ne ait sikkelerde görülen tasvirler, nehir taşıtları yoluyla mallarını farklı pazarlara ulaştırdığını işaret etmektedir.[4] 2. yüzyılda Hadrianus, Caracalla ve Elagabalus gibi Roma İmparatorları kenti ziyaret ettiler ve kent gelişti ve kentte tiyatro gibi kamu yapılarının yapılmaya başladı.[4]
Yerleşimin yaşanan ekonomik sarsıntılarla birlikte 3. yüzyılın sonuna doğru küçülmeye ve önemini kaybetmeye başladığı düşünülür.[3] Geç Roma döneminde Hristiyanlaşmaya başladı ve bir piskoposluk kuruldu.
Yerleşim, 14. yüzyılda Osmanlılar tarafından fethedildi. Osmanlı döneminde "Konuralp", "Üskübü" ve Cumhuriyet Dönemi’nden günümüze yeniden "Konuralp" olarak adlandırıldı.[3] Antik kentten günümüze iyi korunmuş bir Roma tiyatrosu (yaklaşık 10.000 kişilik), su kemerleri, sur kalıntıları, bir Roma köprüsü ve agora gibi yapılar bulunmaktadır. 19. yüzyılda yöreyi ziyaret eden seyyahlar antik kalıntıların belgelenmesini sağladılar.
Kent, 1978'de I. Derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edilmiş; 2013'te e I., II. ve III. derece arkeolojik sit alanlarına ayrılmış ve I. Derece Arkeolojik Sit Alanı içerisinde yer alan tiyatro, surlar, atlı kapı, su kemerleri, Roma köprüsü ve mozaik alanı tescillenerek koruma altına alınmıştır.[3] Sistemli kazı çalışmaları ise 2019 yılından bu yana sürmektedir.[2] Orijinali İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen Tike Heykeli, Konuralp Müzesi ile Bolu ve İstanbul'daki müzelerde sergilenen pek çok eser bu kazılarda elde edilmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "PRUSİAS AD HYPİUM ANTİK KENTİ". Kültür Portalı. 16 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2025.
- ^ a b Okan, Emre; Bilir, Ahmet; Çalışkan, Doğuş (2022). "Prusias Ad Hypium Antik Tiyatrosu: Yeni Kazılar, İlk Veriler". Höyük. 0 (9): 33-66. doi:10.37879/hoyuk.2022.033. ISSN 1309-8780. 20 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi4 Temmuz 2025.
- ^ a b c d Dikmen, Çiğdem Belgin; Toruk, Ferruh (1 Ocak 2017). "Prusias ad Hypium Antik Kenti Üzerinde Bir Yerleşim: Konuralp". Researcher. 5 (4): 176-210. ISSN 2717-9494.
- ^ a b c Bilir, Ahmet; Okan, Emre (30 Ekim 2018). "SİKKELER IŞIĞINDA PRUSIAS AD HYPIUM'DAN PONTOS EUXEINOS'A NEHİR TAŞIMACILIĞI VE TİCARİ FAALİYETLER". Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 11 (2): 903-921. doi:10.17218/hititsosbil.459475. ISSN 1308-5107.
- ^ Sezer, S. Sezin (1 Aralık 2015). "Prusias ad Hypium Orpheus Mozaiği". Journal of Mosaic Research (8): 123-140. doi:10.26658/jmr.306318. ISSN 1309-047X.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
