Putamen
Putamen ön beynin (prosensefalon) tabanında bulunan yuvarlak bir yapıdır. Latincede putamen kabuk anlamına gelir.[1] Putamen ve kaudat çekirdek birlikte dorsal striatumu oluşturur. Aynı zamanda bazal çekirdekleri oluşturan yapılardan biridir. Putamen, serebral korteksin birçok bölgesine ek olarak, çeşitli yollarla substantia nigra, globus pallidus, klostrum ve talamusa bağlanır. Putamenin birincil işlevi, hareketleri çeşitli aşamalarda (örneğin hazırlık ve yürütme aşamaları) düzenlemek ve çeşitli öğrenme tiplerini etkilemektir. İşlevlerini yerine getirmek için GABA, asetilkolin ve enkefalin kullanır. Putamen, Parkinson hastalığı gibi dejeneratif nörolojik bozukluklarda da rol oynar.[2]
Anatomi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Putamen, ön beyindeki bir yapıdır. Kaudat çekirdek ile birlikte dorsal striatumu oluşturur. Kaudat çekirdek ve putamen aynı tür nöronları ve devreleri içerir, hatta birçok nöroanatomist, dorsal striatumu, iç kapsülle iki parçaya (putamen ve kaudat çekirdeğe) bölünmüş tek bir yapı olarak görür. Putamen, globus pallidus ile birlikte lentiform çekirdeği oluşturur. Putamen, bazal gangliyonların en dış kısmıdır.[3] Bunlar, beyinde serebral korteks, talamus ve beyin sapı ile birbirine bağlı bir grup çekirdektir. Bazal gangliyonlar kaudat çekirdek, putamen, globus pallidus, substantia nigra ve subtalamik çekirdekten oluşur.[4]
Memelilerde, bazal gangliyonlar, motor kontrol, biliş, duygu, öğrenme gibi işlevler için önemli olan genel etki alanı işlevlerinin yanı sıra diller için destek ile ilişkilidir. Bazal gangliyonlar iki taraflıdır, rostral ve kaudal bölümlere sahiptir. Putamen, striatumun bir parçasıdır ve rostral bölümde yer alır. Bazal gangliyonlar, striatum yoluyla serebral korteksten girdi alır.
Putamen, aşağıdaki yapılarla bağlantılıdır:
Kaudat çekirdek
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaudat çekirdek, serebral korteksten girdi almak için putamenlerle birlikte çalışır. Toplu olarak, bazal ganglionlara "giriş yeri" olarak düşünülebilirler. Putamenlerin çıktıları kaudata doğrudan kaudolentiküler gri köprüler aracılığıyla ulaşır. Putamen ve kaudat, substantia nigra ile ortak olarak bağlantılıdır, ancak kaudat çekirdek, substantia nigra pars retikulata'sına daha yoğun bir şekilde çıktı verirken, putamen iç globus pallidus'a daha fazla afferent gönderir.
Substantia nigra
[değiştir | kaynağı değiştir]Substantia nigra iki kısımdan oluşur: pars compacta ve pars reticulata. Pars compacta, putamen ve kaudattan girdi alır ve bilgiyi geri gönderir. Pars reticulata ayrıca putamen ve kaudattan da girdi alır. Ancak, baş ve göz hareketlerini kontrol etmek için girdiyi bazal gangliyonun dışına gönderir. Pars compacta, hareketler için çok önemli olan dopamin üretir. Pars compacta, Parkinson hastalığında dejenere olan kısımdır.[5]
Globus pallidus
[değiştir | kaynağı değiştir]Globus pallidus iki kısımdan oluşur: pars externa (dış parça) ve pars interna (iç parça). Her iki bölge de putamen ve kaudat çekirdekten girdi alır ve subtalamik çekirdek ile iletişim kurar. Bununla birlikte, çoğunlukla pars interna, talamusa GABAerjik inhibitör çıktı gönderir. Pars interna ayrıca, postür kontrolünü etkilediği varsayılan orta beyin kısımlarına projeksiyonlar gönderir.[5]
Ek resimler
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Ön komissür yoluyla beynin koronal kesiti. -
Sağ serebral hemisferin yatay kesiti. -
Beyin -
İnsan beyninin koronal kesiti -
Putamenleri gösteren MRI görüntüsünün yatay kesiti. Bazal gangliyonun diğer çekirdekleri (kaudat çekirdek ve globus pallidus) da görülüyor. -
Putamen -
Putamen -
Putamen diğer subkortikal yapılarla birlikte
_section_description_2.JPG)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Definition of putamen".
- ^ "Consistent decreased activity in the putamen in Parkinson's disease: a meta-analysis and an independent validation of resting-state fMRI". 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Definition of putamen". 25 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Functional Neuroanatomy of the Basal Ganglia". 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Alexander GE (July 1990). "Functional architecture of basal ganglia circuits: neural substrates of parallel processing". Trends in Neurosciences. 13 (7): 266-71. doi:10.1016/0166-2236(90)90107-L. PMID 1695401.
