Richard Stallman
Richard Matthew Stallman | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 16 Mart 1953 New York, New York |
| Diğer ad(lar)ı | rms |
| Etnik köken | Yahudi[1] |
| Meslek | Özgür Yazılım Vakfı başkanı |
| Tanınma nedeni | GNU, Emacs, Free Software Foundation |
| Resmî site | www.stallman.org |
| İmza | |
 | |
Richard Matthew Stallman (İnternet ortamında kullanılan kısaltması rms; d. 16 Mart 1953), Amerikalı özgür yazılım aktivisti, sistem uzmanı ve yazılım geliştiricisi. GNU Projesi ve Özgür Yazılım Vakfı'nın kurucusudur.
Eylül 1983'te, Unix-benzeri işletim sistemi oluşturmak amacıyla işletim sistemi çekirdeği (kernel) hariç bir işletim sistemi için gerekli olan tüm yazılımları içeren dev bir özgür yazılım koleksiyonu olan GNU Projesini hayata geçirmiştir. 70'lerin sonu ve 80'lerin başında MIT'de yapay zekâ (AI) konusunda çalışmalar yaptığı sırada mesai arkadaşlarının geliştirdikleri yazılımların kaynak kodlarını ticaret amacıyla kapatmalarına karşı isyanı bugüne kadar devam etmektedir.
Stallman'a göre yazılım kodlarının gizlenmesi beraberinde birçok sorunu getirmekteydi. Bunlardan en çok yaşananı, bir firma veya şahsın açık kaynak kodlu bir yazılımı alıp birkaç değişiklik yaptıktan sonra kaynak kodunu kapatarak ticari amaçla kullanmasıydı. Böylesi bir döngü dünyadaki tüm geliştirilen yazılımların zamanla kapalı kaynak haline gelmesine yol açabileceği için Stallman MIT'deki hacker faaliyetlerini ve enerjisini, özgür yazılım savunuculuğuna yöneltmiştir.
Stallman'ın savunuculuğunu yaptığı özgür yazılım aslında dünyanın birçok başka yerinde zaten uygulanmaktaydı. University of California, Berkeley'de vücuda gelen BSD bunun başta gelen örneğidir. BSD geliştirdiği yazılımları ki aralarında TCP/IP protokol takımı gibi İnternet'in belkemiğini oluşturan kodlar da vardır, tamamen açık şekilde herkesin takdirine sunmaktaydı.
BSD de, Stallman'ın yaşadıklarına benzer şekilde kendi geliştirdiği kodların bir başkası tarafından alınarak üstü kapatılıp ticaret amacıyla kullanılmasını yaşamıştır: AT&T, Sys V adı verilen Unix sürümü içinde BSD'nin geliştirdiği ve TCP/IP'yı da içeren birçok kodu kullandı ve daha sonra trajikomik bir şekilde BSD'yi AT&T'nin kendi telif hakkındaki yazılımları kullandığı iddiasıyla 1992'de mahkemeye verdi.[2] Ancak mahkeme AT&T'nin aleyhine sonuçlandı ve BSD kendi Unix sürümünü FreeBSD olarak serbestçe dağıtmaya başlayabildi.
Stallman, açık kaynak kodlarının gizlenerek ticarileşmesinin yerine herkesin daha çok katkıda bulunabileceği bir sistem oluşturmak için Copyleft bir lisans olan GPL'i (GNU Genel Kamu Lisansı) önermiştir. GPL ile hem son kullanıcı hem de yazılım geliştiriciler açısından daha yararlı ve verimli bir yazılım ortamı amaçlanmıştır.
Seçme yazılarından, çoğunlukla denemelerden, nadiren makalelerden ve röportajlardan oluşan Özgür Yazılım, Özgür Toplum başlıklı bir kitabı vardır.
Donanım tekelleşmesine karşı etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Özgür Yazılım Vakfı'nın yaygınlaştırdığı GPL gibi özgür lisanslama yöntemleri ADSL Modemler, Wireless (Wifi) cihazların ("Embedded Linux" gibi uygulamalar sayesinde) üst düzeyde performansı en hesaplı şekilde sunmasını sağlamıştır. Bu bağlamda Internet protokolü yazılımlarının (örneğin "TCP/IP Stack") 90'lı yıllarda Internet'in patlamasına yol açması gibi günümüzde ADSL, WiFi, GPRS/EDGE/3G cihazlarının milyarlarca insan tarafından benimsenip kullanılmasının da teknolojilerin özgür şekilde geliştirilip herkese açık şekilde sunulması sayesinde gerçekleşmiş olduğundan bahsedilebilir.
Özgür Yazılım Vakfı donanım parçalarını birbirine bağımlı kılacak şekilde üreten üreticilere karşı da harekete geçmiştir. Bazı dizüstü bilgisayar üreticileri, dizüstülerin içinde kullanılan Mini PCI WiFi kartların sadece kendileri tarafından sağlanan Mini PCI kartla çalışabilecek şekilde ayarlamaktaydı. Mini PCI standardının amacına aykırı ve yedek parça fiyatlarının yükselmesine yol açabilecek bu uygulamaya karşı FSF gerekli önlemleri almış[3] olup, konu ile ilgili bilgilendirme yazısını9 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. kamu bilgisine sunmuştur.
Kullandığı bilgisayar ve yazılım
[değiştir | kaynağı değiştir]Stallman bilgisayar olarak Quanta Computer üretimi Lemote YeeLong marka netbook kullandığını söylemektedir. Bu netbookta işletim sistemi olarak bir GNU/Linux sürümü olan gNewSense1 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. yüklü olup, booter olarak Linux MIPS - PMON13 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. kullanmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Basement Interviews-Freeing the Code" (PDF). IA. Mart 21, 2006. Erişim tarihi Nisan 25, 2013.
- ^ [1] 13 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BSD Unix: Power to the people, from the code
- ^ [2] 28 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Özgür Yazılım Vakfı WiFi Kart Uyumluluk Sayfası
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Resmî site
- GNU resmi web sitesi20 Mart 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Özgür Yazılım Vakfı resmi web sitesi
| Tarihçe |  | |
|---|---|---|
| Lisanslar | ||
| Yazılım |
| |
| Sözcüler | ||
| Diğer konular | ||
| Linux |  | |
|---|---|---|
| Dağıtım | ||
| GNU | ||
| Pencere yöneticisi | ||
| Kullanıcı arayüzü | ||
| Uygulamalar | ||
| Kişiler | ||
| Basın Yayın | ||
| Listeler | ||
| Dizge düzenlemesi ve özellikler | ||
| Taşınabilir | Access Linux Platform · Android · Bada · LiMo Vakfı · Linux Telefon Standartları Forumu · MeeGo (Maemo · Moblin) · Mobilinux · Open Handset Alliance · Openmoko · OPhone · Open webOS · SHR · Ubuntu Touch | |
| Diğer başlıklar | Özgür yazılım etkinlikleri listesi · Linux Belgelendirme Projesi · Linux virüsleri · Linux Kullanıcıları Öbeği · Linux Standard Base · Revolution OS · SCO and Linux · Tanenbaum–Torvalds debate · Linux Kullanıcıları Derneği | |
