Robert FitzRoy
| Robert FitzRoy | |
|---|---|
| |
| Yeni Zelanda Valisi | |
| Robert FitzRoy | |
| Görev süresi 26 Aralık 1843 - 18 Kasım 1845 | |
| Hükümdar | Victoria |
| Yerine geldiği | William Hobson |
| Yerine gelen | George Grey |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 5 Temmuz 1805 Ampton Hall, Ampton, Suffolk, İngiltere |
| Ölüm | 30 Nisan 1865 (59 yaşında) Lyndhurst, Westow Hill, Norwood, İngiltere[1] |
| Ölüm nedeni | İntihar |
| Evlilik(ler) |
|
| Çocuk(lar) | 5 |
Robert FitzRoy (5 Temmuz 1805, Ampton Hall, Ampton, Suffolk - 30 Nisan 1865, Londra), Britanyalı Kraliyet Donanması koramirali ve bilim insanı.
Charles Darwin'in yolculuğu sırasında HMS Beagle gemisinin kaptanlığını yapmasıyla tanınır. FitzRoy ikinci seferini Tierra del Fuego'ya yapmıştır.
FitzRoy günlük hava tahminlerini kesin olarak yaparak meteorolojide çığır açmış ve kendinin verdiği isimle "forecast" icat etmiştir. 1854'te Met Office'i kurmuş, gemici ve balıkçıların güvenliği için hava bilgi sistemini oluşturmuştur. 1834-1845 yılları arasında Yeni Zelanda'da valiliği döneminde Maorileri, İngilizlerin yasa dışı arazi satışlarından korumaya çalışmıştır.
Çocukluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]Robert FitzRoy, yüksek elit İngiliz aristokrasisinin yaşadığı Ampton Hall, Ampton, Suffolk, İngiltere'de doğdu. Babası, General Lord Charles FitzRoy, büyükbabası Augustus Henry FitzRoy (Grafton 3.Dükü)dur. Robert II. Charles (İngiltere Kralı)'ın 4. kuşak torunudur. Annesi, Marquess of Londonderry'ın kızı ve Dışişleri Bakanı Viscount Castlereagh'in üvey kardeşidir. Robert Fitzroy 4 yaşından itibaren ailesiyle beraber Wakefield Lodge'daki Paladiyan köşklerinde yaşamıştır.
Robert'in üvey kardeşi Sir Charles FitzRoy sonradan Yeni Güney Galler, Prens Edward Adası ve Antigua'da valilik görevlerinde bulunmuştur.
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Şubat 1818'de FitzRoy 12 yaşındayken Kraliyet Deniz Harp Akademisi, Portsmouth'e ertesi yıl ise Kraliyet Donanması'na girdi. 14 yaşında HMS Owen Glendower fırkateynine gönüllü öğrenci olarak bindi. Bu gemiyle 1820'lerin ortasında Güney Amerika'ya sefere çıktı ve Ocak 1822'de geri döndü.
Bu gemideyken asteğmen rütbesine terfi etmiş ve HMS Hind gemisinde asteğmen olarak hizmet etmiştir.
Derslerini üstün başarıyla tamamlamış ve 7 Eylül 1824'te Teğmen rütbesine terfi etmiştir. HMS Thetis'deki hizmeti sonrasında, 1828'de HMS Ganges gemisine Güney Amerika üssü başkomutanı Tuğamiral Sir Robert Waller Otway'ın amiral emir subayı olarak tayin edilmiştir.
HMS Beagle zamanlarında Kaptan Pringle Stokes komutasındayken Tierra del Fuego'da hidrografik araştırma yapmayı öğrendi. Prigle Stokes ağır bir depresyona girdi ve kendini vurarak intihar etti. Teğmen Skyring emrindeyken gemi Rio de Janeiro'ya yelken açtı, 15 Aralık 1828 tarihinde Otway'de FitzRoy geçici olarak Beagle kaptanı oldu. Gemi 14 Ekim 1830'da İngiltere'ye döndüğünde, FitzRoy, sürveyör ve komodor olarak ünü yayılmıştı.
Araştırma sırasında, tayfanın bazıları kıyıda kamp yaparken bir grup Fuegian yerlisi onları botlarıyla kaçırdı. Gemiyle kovalamaca yaşandı ve mücadeleden sonra suçluların aile ve rehineler gemiye getirtildi. Sonunda FitzRoy 2 erkek çocuk, 1 kız ve 2 erkek (1'i kaçtı) elde etti. Onları karaya alıştırmak mümkün değildi. FitzRoy da 'vahşiler'i 'uygarlaştırma'ya karar verdi. Onlara misyonerlik faaliyetlerinden önce İngilizce öğrettiler.
Denizciler onlara isimler verdiler: kıza Fuegia Basket (ismi coracle isimli sepeti andıran bir tekneden geliyor), erkek çocuğa Jemmy Button (FitzRoy onu düğmeleriyle satın almıştı) ve erkeğe Yort Minster adını verdiler. İkinci çocuğun ismi Boar Memory'dir. FitzRoy dördünü de gemiyle İngiltere'ye geri getirmiştir. Boat Memory çiçek hastalığı aşısından sonra ölmüştür. Diğerleri misyoner Richard Matthews tarafından eğitildi ve bakıldı ve 1831 yazında mahkemeye sunulacak kadar 'uygar' kabul edildiler.
HMS Beagle'ın ikinci seferi
[değiştir | kaynağı değiştir]1831'in mayıs ayının başlarında FitzRoy, Ipswich'te genel seçimde Muhafazakâr Parti'yi destekliyordu fakat kaybetti. Böylelikle Tierra del Fuego'yu misyonerlik projesiyle alma umudunun başarısız olduğu ortaya çıktı. Arkadaşı Francis Beaufort, İngiliz Deniz Kuvvetleri'nde Hidrograf ve amcası Grafton Dükü ile beraber Matthews ile Fuegian'lara geri dönmek için gemi masraflarını kendinin karşılayacağı bir sözleşme yaptı. 25 Haziran 1831'de FitzRoy tekrar Beagle'a komutan olarak atandı. Gemiyi donatmak için hiçbir masraftan kaçınmadı.
O komutanın stresli yalnızlığının bilincindeydi. Hem Kaptan Stokes hem de 1822'de hükûmet konağında kendi boğazını keserek intihar eden amcası Viscount Castlereagh'ı biliyordu. FitzRoy, Ağustos 1831'de Beaufort ile konuşurken ona sefer için uygun bir beyefendi yol arkadaşı sordu. Bu yol arkadaşıyla bilimsel tatları paylaşmalı, seferin fırsatlarını doğa araştırmasında iyi şekilde kullanmalı, onunla beraber yemek yemeli ve normal insan arkadaşlığı içinde olmalıydı.[2]
Seferden dönüş
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeni Zelanda Valiliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Sonraki hayatı ve meteoroloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Türlerin Kökeni (The Origin of Species)
[değiştir | kaynağı değiştir]Kişisel hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Robert FitzRoy iki kez evlenmiştir. 1836'da ilk evliliğini Mary Henrietta O'Brien ile yapmıştır. Bu evlilikten Emily-Unah, Fanny, Katherine and Robert O'Brien isimlerinde 4 çocukları olmuştur. İlk eşi öldükten sonra, 1854'te Londra'da Maria Isabella Smyth ile evlendi. Bu evlilikten de Laura Elizabeth isimli bir kızı olmuştur.
Ölümü ve mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Anıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ FITZROY Robert Esq... 30 Nisan 1865'te Surrey Kontluğu'ndaki Lyndhurst Weston Hill Norwood'da ölen" Vasiyetler ve İdareler (İngiltere ve Galler), ancestry.co.uk, erişim tarihi: 7 Ocak 2023 (abonelik gereklidir)
- ^ Janet Browne (7 Ağustos 2003). Charles Darwin: Voyaging. Pimlico. ISBN 1-84413-314-1.
