Rumelifeneri
| Rumelifeneri | |
|---|---|
 | |
 Mahallenin haritadaki yeri | |
Koordinatlar: 41°14′N 29°07′E / 41.23°K 29.12°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | İstanbul |
| İlçe | Sarıyer |
| Bulunduğu yer | Rumeli Burnu, Avrupa Yakası  |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| Kıyısı olduğu | Karadeniz |
| Adını aldığı | Rumeli Feneri |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 12.7 km² |
| Rakım | 30 metre m |
| Nüfus (2024) | 4.074 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0212 |
| İl plaka kodu | 34[2] |
| Posta kodu | 34450[3] |
| İstatistiki bölge | İstanbul alt bölgesi (TR10) |
| Seçim çevresi | İstanbul 2. seçim çevresi[4] |
Rumelifeneri, İstanbul Boğazı'nın Rumeli tarafının en kuzeyinde, Sarıyer ilçesine bağlı bir balıkçı köyüdür. Adını Rumeli Feneri'nden alır. Anadolufeneri ile karşılıklı olarak, Karadeniz ile Boğaz'ı birbirinden ayıran hattı oluştururlar. Koç Üniversitesi bu mahalle sınırları içerisinde konumlanmıştır.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe merkezine 10 km'den fazla uzaklığı olan köyün şehir atmosferinden uzak sakin bir havası vardır. Yerleşim, köyde bulunan balıkçı limanı etrafında toplanmıştır. Mahallenin sahilinde kayalık falezler bulunmaktadır. Bu kayalıklar Öreke Adaları olarak adlandırılır.[5] Mavramoloz Ormanı ve Feneryolu Yaban Hayatı Geliştirme Sahası bu bölgede yer alır. Rumelifeneri Yolu'ndaki "Keskin Viraj" noktası, İstanbul'da ilkbahar mevsiminde leylek ve yırtıcı kuş göçünün en iyi gözlendiği noktalar arasındadır.[6] Bu mevkide Feneryolu Kuş Gözlem Kulesi yer alır.[7]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
Rumelifeneri'nin eski adı Fanarion'dur. Yunanca Fanarion (Φανάριον) adı deniz fenerinden gelir. Bu yerleşime, muhtemelen Fener semtinden ayırman için, "Fenercik" anlamında Fanarakion (Φαναράκιον) da deniyordu.[8] Rumelifeneri adı Osmanlı döneminde verilmiştir. Nitekim 1917 tarihli Osmanlı haritasında "Rum İli Fenari" (روم ایلی فناری) olarak geçer.[9] Karadeniz'den girişte İstanbul Boğazı'nın iki yakasında bulunan deniz fenerlerini birbirinden ayırmak için Anadolufeneri ve Rumelifeneri dendiği anlaşılmaktadır.
Fanarion veya Rumelifeneri, ilk kez Antik Yunan mitolojisinde bahsedilmiştir; Altın Postu arayan Argonotlar Rumelifeneri'ne de uğramışlardır.[10] Yunan mitolojisinde Simplegades olarak bilinen ve Karadeniz'den girişte İstanbul Boğazı'nın iki yakasında bulunan kayalıkların Rumeli kısmındakiler Rumelifeneri'nin hemen önünde yer alır ve Türkçede Öreke Kayalıkları olarak bilinir.
Köyün hemen dışında Rumeli Feneri Kalesi bulunmaktadır. Bu kalenin inşaasına 1769'da başlanmıştır. 1783'te Toussaint, 1785'te Lafitte Clavé ve 1794'te kalenin projesini yeniden düzenlemiştir. Kaleyle ilgili kaynaklar 1781 ve 1793 yıllarına aittir.[11] Mahallede ayrıca Sarı Saltuk Türbesi bulunmaktadır.[12] Mahalle nüfusunun neredeyse tamamını 93 Harbi sonrası bölgeye gelen Rizeliler oluşturmaktadır.[13] 18 Eylül 1915 tarihinde Rusların bölgeye yaptığı bombardımanlar sonucu 153 hane, bir kahvehane ve bir mağaza isabet alarak 10.479 Osmanlı liraılık zarara neden olmuştu.[14]
Erkan-i Harbiye-i Umumiye'nin 1917 tarihli haritasındaki yerleşim planı, Rumelifeneri'nin o tarihte küçük bir köy olduğunu göstermektedir. Bu haritada yerleşim alanında evlerin dışında, kamusal yerler olarak kilise (Aya Yorgi Kilisesi), cami (Ramazan Ağa Camii) ve deniz feneri (Rumeli Feneri) işaretlenmiştir. Rumelifeneri ile Rumeli Feneri Kalesi arasındaki koya akan bir dere bulunmaktadır. Derenin kale tarafında, Dere Mahallesi adını taşıyan küçük mahalle yer alır. Köy yerleşiminin hemen yakınında Rum mezarlığı işaretlenmiştir. Yerleşim alanının dışında bulunan ve tis Tsirpinas (της Τσίρπινας) olarak bilinen ayazma, haritada “Tis Çirpina Ayazması” olarak geçer. Bugün Öreke Adaları adıyla bilinen adacıkların büyüğüne "Öreke Taşı" denmiştir. Rumeli köyünün sınırları içinde kalan burunlardan birinin adı “Papas Burnu”dur.[15]
Rumelifeneri, 1935 genel nüfus sayımında, İstanbul vilayetinin Sarıyer kazasının merkez nahiyesine bağlı bir köydü ve köyde 1.128 kişi yaşıyordu.[16] 1965 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu, 930'u erkek ve 499'u kadın olmak üzere, 1.429 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 1.079 kişi okuma yazma biliyordu.[17]
Rumelifeneri'nde I. Dünya Savaşı'ndan önce Rumlar yaşıyordu. Rum nüfusu 19. yüzyılın sonlarında yaklaşık 900 kişi kadardı. Köyde Aya Yorgi'ye (Άγιος Γεώργιος) adanmış bir kilise ve tis Tsirpinas (της Τσίρπινας) olarak bilinen bir ayazma vardı. Aya Yorgi Kilisesi, muhtemelen bir Bizans kilisesi temeli üzerine inşa edilmişti.[8] Üç apsisli bir yapı olan Aya Yorgi Kilisesi, 1971 yılında Rumeli Feneri Yeni Camii adıyla camiye dönüştürülmüştür. Köyde ayrıca Ramazan Ağa Camii adını taşıyan eski bir cami bulunmaktadır.[18][19]
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Köye ulaşmak için Hacıosman, Sarıyer metro durağından kalkan 150 numaralı İETT otobüsleri kullanılmaktadır. Köye giden başka toplu taşıma aracı yoktur.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Değişim | Nüfus | Tespit yöntemi |
|---|---|---|---|
| 2013 | 4.424[20] | ADNKS | |
| 2014 |  0% |
4.429[20] | ADNKS |
| 2015 | 1% |
4.490[20] | ADNKS |
| 2016 | 2% |
4.574[20] | ADNKS |
| 2017 |  1% |
4.550[20] | ADNKS |
| 2018 | 14% |
5.208[20] | ADNKS |
| 2019 | 6% |
4.908[20] | ADNKS |
| 2020 | 52% |
2.338[20] | ADNKS |
| 2021 | 79% |
4.175[20][21][22] | ADNKS |
| 2022 | 4% |
4.337[20] | ADNKS |
| 2023 | 4% |
4.516[23] | ADNKS |
| 2024 | 10% |
4.074[24] | ADNKS |
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
-
Rumelifeneri limanı -
Rumeli Feneri Yeni Camii
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "İl bilgileri Haritası". Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı. 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2024.
- ^ "PTT posta kodu sorgulama". PTT. Erişim tarihi: 9 Haziran 2024.
- ^ "Yüksek Seçim Kurulu Kararı" (PDF). Yüksek Seçim Kurulu. 3 Mart 2023. 3 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
- ^ Dünden bugüne İstanbul ansiklopedisi. Kültür Bakanlığı. 1994. s. 467. ISBN 9757306061. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ "140journos Arşivinden: Köprü ve Havalimanı İnşaatları Sonrası Uydu Görüntüleriyle Kuzey Ormanları". 140journos. 4 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2024.
- ^ "Milli Parklar Kuş Gözlem Kulesi". Sarıyer Kaymakamlığı. 4 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2024.
- ^ a b ""Phanarion (I)" - Tabula Imperii Byzantini". 30 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2025.
- ^ “Rumeli Feneri” paftası, Erkan-i Harbiye-i Umimiye, Rumi 1333 (1917)
- ^ Soysal, Ali (1997). Anadolu Feneri. Denizler Kitapevi. s. 42. ISBN 9759481812. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ Eyüpgiller, Kemal Kutgün (2017). Mimar.ist. Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ Ersan, Mehmet Özgür (2018). Sarı Saltuk. Salon Yayınları. s. 106. ISBN 6059530567. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ "Rumeli Feneri'nde bir gün". haberturk.com. 13 Şubat 2011. Erişim tarihi: 28 Şubat 2025.
- ^ Selçuk, Mustafa (2009). Rumeli Feneri Nahiyesindeki Tahribat. s. 132. Erişim tarihi: 28 Şubat 2025.
- ^ “Rumeli Feneri” paftası, Erkan-i Harbiye-i Umimiye, 1333 (1917)
- ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 316.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 335" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2025.
- ^ "Rumelifeneri Yeni Cami" - Kültür Envanteri
- ^ "Ramazan Ağa Cami" - Kültür Envanteri
- ^ a b c d e f g h i j "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi". Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 23 Ekim 2023.
- ^ Hata: Referans düzgün görüntülenemiyor. Bilgi için belgeleme sayfasına bakınız.
- ^ Hata: Referans düzgün görüntülenemiyor. Bilgi için belgeleme sayfasına bakınız.
- ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi". Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi". Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
OpenStreetMap'te Rumelifeneri ile ilgili coğrafi veriler
| Otorite kontrolü |
|
|---|