Sanasaryan Han
.jpg)
Sanasaryan Han;[not 1] zamanında Erzurumlu Mıgırdiç Sanasaryan adlı bir Ermeni tüccara ait olup Sirkeci, İstanbul'da bulunan bir yapıdır. Sanasaryan Vakfı'na ait olup Erzurum'daki Sanasaryan Koleji'nin giderlerini karşılamak amacıyla kullanıldı. Neoklasik tarzdaki Han, Sirkeci'de Hamidiye Caddesi ve Mimar Kemalettin Sokak'ın kesiştiği parselde, bir bodrum ve 5 kattan müteşekkil, iç avlulu, yığma bir taş binadır. Günümüzde mülkiyet durumu mahkemelik olmakla birlikte, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yirmi yıllığına kiraya verilmiştir.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Binaya adını veren Mıgırdiç Sanasaryan,[1] yapının bulunduğu arsayı 1889 yılında 19.000 Osmanlı altını karşılığında Çerkez İsmailpaşazade İhsan Bey'den satın aldı.[2]
Sanasaryan Han, Mıgırdiç Sanasaryan'ın 1881'de açtığı Sanasaryan Koleji'na gelir temin edilmesi amacıyla, 1895'te mimar Hovsep Anzavuryan’a inşâ ettirildi.[3] Erzurum’daki Sanasaryan Koleji, Erzurum Kongresi'ne de ev sahipliği yaptı.
1909'a ait tapu kaydına göre Türkiye Ermenileri Patrikliği'ne, patriklik makamının boş olması halinde de patrik vekiline bırakıldığı belirtilmiştir.[4] 1915-1920 yılları arasında devlet tarafından binaya el konuldu ve bina gelirlerinin kullanım hakkı 1920'den 1928 yılına kadar patrikhaneye verildi.[4] 1928'de ise hanın gelirlerine İdare-î Husûsiye-î Vilâyet tarafından el konuldu. Dönemin Ermeni Patriği Naroyan tarafından açılan dava, 1932'de patrikhane lehine sonuçlandı. 1935'te İdare-î Husûsiye-î Vilâyet, açtığı karşı davayla binaya tekrar el koydu.
Yapı, 1935 yılından itibaren uzun bir süre İstanbul Emniyet Müdürlüğü tarafından kullanıldı. Emniyet Müdürlüğü olarak işlev gördüğü sırada burada gözaltında tutulan kişilere işkence yapıldı.[2] Aralarında Deniz Gezmiş, Mihri Belli, Alparslan Türkeş, Aziz Nesin, Ruhi Su, Nihal Atsız gibi pek çok isim, bu binâda sorgulandı ve işkence gördü.[5]
Türkiye Ermenileri Patrikliği, 2014'te mülke el konulmasına neden olan tapu işlemlerinin iptal edilmesi için İstanbul 13. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde dava açtı ve mahkeme önce davayı kabul ederken ardından yetki alanına girmediğini belirterek reddetti. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 13 Aralık 2017'de davanın reddedilmesi kararını bozdu.[6] Hukuki süreç devam ederken, Vakıflar Genel Müdürlüğü, mahkeme kararlarını beklemeden ihaleye çıktı ve Han 20 yıllığına kiraya verildi.
Yargıtay 1. Hukuk Dairesi ise 13 Aralık 2017’de hanın cemaat vakfı niteliği taşıdığını belirten gerekçeli kararını açıkladı ancak daha sonra tam tersi yönde karar verdi.[7][8]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Sansaryan Han olarak da bilinmektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Agos'un arşivinden: Sanasaryan Varjaran'ın gasp edilen 'yetim hakkı'". Agos. 4 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2021.
- ^ a b "San(a)saryan Han". HATIRLAYAN ŞEHİR - Taksim'den Sultanahmet'e Mekan ve Hafıza. 21 Ocak 2019. 28 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2021.
- ^ "Kültür Envanteri - Sanasaryan Han". kulturenvanteri.com. 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2021.
- ^ a b Şengül, Hüseyin (28 Ocak 2012). "Sanasaryan Han: Gaspın Ve Zulmün Dikilitaşı". Bianet. 22 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2018.
- ^ odatv4.com. "İşkence evi kiralığa çıktı". www.odatv4.com. 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2021.
- ^ Gültekin, Uğur (22 Şubat 2018). "Sanasaryan Han için tarihi karar". Agos. 25 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2018.
- ^ "Sanasaryan Han 35 yıllığına kiralanıyor". Agos. 3 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2021.
- ^ "SANASARYAN HAN HAKKINDA AÇIKLAMA | Türkiye Ermenileri Patrikliği". www.turkiyeermenileripatrikligi.org. 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2021.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
OpenStreetMap'te Sanasaryan Han ile ilgili coğrafi veriler
| Otorite kontrolü |
|
|---|