Sekunder (kimya)

Sekunder, Latincedeki 'Secundarius' kelimesinden gelmektedir. Kimyada ise ikinci sıradaki anlamında kullanılmaktadır.

	Kırmızı ile işaretlenen atomlar farklı atom gruplarındaki merkez atomlarını temsil etmektedirler. Bu şemada sukunder primer, tersiyer ve kuartet merkez atomları karşılaştırılmıştır.
	primer	sekunder	tersiyer	Kuartet
Karbonun Organik kimyadaki bağları
Alkol				Bulunmamaktadır.
Amin
Karbon asit amidler				Bulunmamaktadır
Fosfin

Organik kimyada Sekunder (ikincil) kelimesinin anlamı merkezdeki atomun (Karbon, Azot, Fosfor) iki bağı organik kısımla (R), geri kalan bağların hidrojen atomuyla yapmak üzere sadece hidrojen ve organik kısımla bağ yapmış atomlar sekunder diğer bir deyişle birincil olarak adlandırılır.

Burada organik kısımlar alkil, aril, alkil-aril, vb… olabilirler. Sekunder alkoller merkez atom olarak karbon atomu (merkez atom = Karbon ), sekunder aminler merkez atom olarak Azot (merkez atom = Azot ) ve sekunder fosfinlerde ise merkez atomu olarak fosfor atomu (merkez atom = Fosfor ) yer almaktadır.

Örnek olarak:

• Alkanlarda merkez atomu olan karbon atomuna iki sübstitüentin yanı sıra iki tane hidrojen atomu bağlıdır.
• Sekunder alkollerde ise merkezdeki karbon atomuna iki sübstitüenten yanı sıra sadece bir tane hidrojen atomu bağlıdır.
• Sekunder aminler de bu durum pek farklı değildir bu sefer merkez atomu olan azot iki organik grupla ve birisi hidrojen atomuyla olmak üzere toplam üç bağ yapmıştır.

Sekunder bileşiklerin yapısında fonksiyonel grubunu engelleyebilecek ikinci bir grubun olması, tepkimelerin oluşması esnasında primer atomlara göre daha zor olmaktadırlar. Bu tepkimelere örnek olarak sekunder alkoller, sekunder aminler ve sekunder fosfinler verilebilir. Sekunder karbonlar için örnek olarak Propan ya da sikloheksandaki tüm karbon atomları verilebilir.

Ayrıca bakınız

• Primer
• Tersiyer
• Kuartet