Semerkant Devlet Üniversitesi
Semerkant Devlet Üniversitesi Semerkant, Özbekistan'da bir yüksek öğretim kurumudur. Özbekistan'daki en eski üniversitedir ve Orta Asya, Taşkent'teki Özbekistan Ulusal Üniversitesi'nden sonra Özbekistan'daki en büyük ikinci üniversitedir. Üniversitenin yerleşkeleri ve çok sayıda binası Semerkant'ın orta kesiminde ve çevresinde Üniversite Bulvarı bulunmaktadır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Özbek Pedagoji Enstitüsü, Özbek SSR Komünist Parti Merkez Konseyi'nin 22 Ocak 1927 tarihli bir kararnamesi ile Özbek SSC'nin başkenti Semerkant'ta kuruldu (Semerkant, 1925-1930'da Özbek SSC'nin başkentiydi). Sovyet Orta Asya'daki ilk yüksek öğretim kurumlarından biriydi. SSCB'nin Avrupa kısmından Moskova, Leningrad ve Kiev'den profesörler ve öğretmenler, enstitüyü düzenlemek ve geliştirmek için Semerkant'a gönderildi. Üniversitenin kurucuları arasında Sadraddin Ayni,[1] Abdullayev, VL Vyatkin ve diğerleri bulunur.[2]
Enstitünün ilk müdürü Nikolai Alekseyevich Merkulovich'ti. Sonraki rektörler A.Mustokayev ve AVKozirev'di.
1930 yılında okulun adı Özbek Devlet Pedagoji Akademisi olarak değiştirildi.[3] İlk rektör, Kazakistan'daki Karnak köyünün bir vatandaşı olan ve daha sonra Stalin'in baskılarına maruz kalan Karim Abdulaev'di (1931-1935). 1933 yılında Pedagoji Akademisi ve Özbek Devlet Tıp Enstitüsü temelinde, Sovyet Orta Asya'nın en büyük üniversitelerinden biri haline gelen Özbek Devlet Üniversitesi kuruldu.
Cedid hareketinin 1930-1940 yıllarında Abdurrauf Fitrat, Gazi Alim Yunusov, Siddiqiy Adjzi, Saidrasul Said Azizi gibi önde gelen temsilcilerinin yanı sıra lisansüstü mezunları M.Abdulkasymov, V.Abdullaev, M. Muminov, M Sobirov, U. Tursunov, İbrahim Muminov, S. Umerov, R. Iskandarov, A. Yakubov, J. Kabilov üniversitenin öğretim kadrosuna katıldı.
1941'de Özbek Devlet Üniversitesi'ne, 1460'larda Semerkant medresesinde okuyan Teymuridler Horasan devlet adamı, şair, filozofu Ali Şir Nevai'nin 500. yıldönümü nedeniyle adı verilmiştir. 1941'de Büyük Vatanseverlik Savaşı'nın patlak vermesi nedeniyle üniversite kapatıldı. 1941-1944'te fiilen Semerkant Üniversitesi, Taşkent Devlet Üniversitesi ile geçici olarak birleştirildi.[1]
Restorasyon
[değiştir | kaynağı değiştir]1944 yılında, üniversite Musa Muminov'un girişimi ve Joseph Stalin'in desteğiyle restore edildi. 1944-1951'de M. Muminov, S. Ayni, U. Tursunov, I. Kukles, R. Iskandarov, II Umnyakov ve diğerleri gibi önde gelen bilim adamlarını bünyesinde bulundurdu. Ayrıca üniversitenin öğretim üyelerinin Moskova ve Leningrad gibi bilim merkezlerine gönderilmesini sağladı.
1950'lerden itibaren üniversitede eğitim Özbek dilinde başladı. 1960'de Özbek Devlet Üniversitesi, Semerkant Devlet Üniversitesi olarak yeniden adlandırıldı. Üniversite aynı zamanda Ali Şir Nevai'nin adını almıştır.[1][3]
Üniversiteden farklı yıllarda onlarca büyük devlet adamı, kültür ve bilim insanı, yazar ve şair mezun olmuştur. Bunların en ünlüleri Sharaf Rashidov, Hamid Alimjan, Akademisyen İbrahim Muminov, Uygun, Akademisyen Yahya Gulyamov, Mohammad Asimi, Abdullo Gani, Mirtemir, Usman Nasir, Manzura Sobirova, Khabib Yusufi, Vyacheslav Skvortsov, Abulikas Tikhonov, Ayacheslav Skvortsov, Narzikulov, Andrey Pak, Shakir Salim, Magalim Subkhankulov, Zarema Katusheva, Hasan Pulat, Utkir Rashid, Alisher Khodjaev, Rano Uzakova, Adham Hamdam, Shukur Sadullo, Amin Umarov ve diğerleri
Semerkant Devlet Üniversitesi, "SamDU'nun Bilimsel Bülteni" dergisi şeklinde kendi yayınına sahiptir. Dergi yılda 6 sayı olarak Rusça ve Özbekçe olarak yayınlanmaktadır. Mayıs 2016'da Alişir Nevai'nin adı üniversiteden çıkarıldı. Bu karar - Ali Şir Nevai'nin adını taşıyan yeni bir üniversitenin - Taşkent Devlet Özbek Dili ve Edebiyatı Üniversitesi'nin açılmasıyla bağlantılı olarak alındı.
1994 yılında ilk rektörü Yu.N. Abdullayev olan Semerkant Devlet Yabancı Diller Enstitüsü SamSU Yabancı Diller Fakültesi temel alınarak kurulmuştur.[1]
Fakülteler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Şu anda, Semerkant Devlet Üniversitesi 10 fakülteden oluşmaktadır:
- Doğa Bilimleri;
- Biyoloji;
- Kimya;
- Coğrafya;
- Tarih;
- Mekanik ve Matematik;
- Pedagoji;
- Mesleki Eğitim;
- Sosyo-ekonomik;
- Özbek filolojisi;
- Fiziksel;
- Beden Eğitimi;
- Filoloji;
- Rus filolojisi;
- Tacik filolojisi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "История СамГУ". 18 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021.
- ^ Ibodulla Mirzayev. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
- ^ a b Blair A. Ruble (1981). Soviet Research Institutes Project. Office of Research, International Communication Agency. ss. 548-. 20 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021.
