Semihullah Vafin
Semihullah Vafin Сәмигулла Вафин | |
|---|---|
 Semihullah Vafin | |
| Doğum | 2 Şubat 1909 Aktuk, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 18 Aralık 1983 (74 yaşında) Tampere, Finlandiya |
| Meslek | İşadamı, yazar |
Semihullah Vafin (Tatarca: Сәмигулла Вафин; 2 Şubat 1909-18 Aralık 1983), Finlandiya Tatarları arasında Tampere'de dükkan sahibi, lider, yayıncı ve öğretmendi. Babasının 1900'lerin başında kurduğu başarılı bir kumaş dükkanını onlarca yıl boyunca işletmişti. Çocukken Rusya'dan Finlandiya'ya taşınmıştı. Vafin, Türkçeye ilgi duyuyor ve cemaatin çocuklarına Türkçe öğretiyordu. Devam Savaşı sırasında Stella Polaris Harekâtı'na katıldı.
Tampere Tatar Cemaati'nin şu anki (2023) başkanı Vahit Vafin, Semihullah Vafin'in torunudur. Mücevher tasarımcısı İldar Vafin (d. 1995), Vahit'in oğludur. Vafin ailesi, Helsinki'de Mattocenter adlı bir halı dükkanı işletmektedir.[1][2][3]
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Semihullah Vafin, 2 Şubat 1909 tarihinde Rus İmparatorluğu'nun Nijni Novgorod Guberniyası'nda, Aktuk adlı bir Mişer köyünde doğdu. Çocukken ailesiyle birlikte Terijoki'ye ve sonunda yerleştikleri Tampere'ye taşındı.[4]
Wafin, 1925'te babası Zinnetullah'ın "S. Vafin" adlı kumaş dükkanında çalışmaya başladı. Babasının vefatının ardından Semihullah dükkanı devraldı ve 1941'den 1982'ye kadar işletti. Dükkan, Aleksis Kiven Katu'da bulunuyordu.[4][5]
Wafin, Tampere İslam Cemaati'nin kurucu üyesi ve yönetim kurulu üyesiydi. 1951'den 1983'teki vefatına kadar başkanlığını yaptı. Wafin ayrıca Tampere Türkler Birliği'nin kuruluşunda da yer aldı ve uzun yıllar yönetim kurulunda görev aldı.[4]
Yerel Tatar topluluğu arasında Semihullah Vafin, Finlandiya'daki Tatar kültürünü geliştirmek ve korumak için elinden gelenin en iyisini yapan kararlı bir kültür emekçisi olarak biliniyordu. 1962'de İmam Habiburrahman Şakir ile birlikte "Din derésleré ve Islam tarihçese" adlı bir kitapçık ve yerel sanatçı Aisa Hakimcan ile birlikte 1908'de Kazan'da yayınlanan "Islām dīne ḥaqq dīnder" adlı kitabın yeniden basımı gibi kitaplar yayınladı.[4][6]
Vafin, Berlin'de ekonomi eğitimi sırasında tanıştığı Mahrusa Allayarı (1911-1984) ile evlendi. Mahrusa aslen Sincanlıydı. (Bkz.: Çin Tatarları). Fin Tatar topluluğunda, eşi gibi, topluluğun kültürel yaşamında aktif rol aldı ve örneğin Tampere Türkler Birliği'nin yönetim kurulunda görev aldı ve Ayaz İshaki'nin Yaña Milli Yul dergisinde "M. Wafa" adıyla yazılar yazdı. Berlin'de diş hekimliği bölümünden mezun olan Mahrusa, daha önce İstanbul'da eğitim görmüştü. Mahrusa'nın babası, kardeşi Sıddık ile birlikte kütüphaneler kuran varlıklı bir toprak sahibi olan Zakircan Allayarı'ydı (doğum adı Aldargarov).[4][7]
Semiulla Vafin, Türkçeye ilgi duyuyor ve topluluğunun çocuklarına Türkçe öğretiyordu. Yurt dışındaki Türklerle yoğun bir şekilde iletişim halindeydi ve onlara Tampere'deki Tatarların yaşamları hakkında mektuplar yazıyordu.[4]
Devam Savaşı sırasında Vafin Finlandiya Savunma Kuvvetleri'nde onbaşı olarak görev yaptı ve ardından ödül aldı. Stella Polaris Harekâtı'na katıldı. Eşiyle birlikte Kangasala'da bulunan Vatiala Mezarlığı'na gömüldü. Wafin'in Batu, Urhan ve Fuat adında çocukları oldu. Babası Zinnetullah, amcası Mustafa İsmail'i ziyaret etmek için ilk kez 1900 yılında Finlandiya'ya gelmişti. Başarılı dükkânını 1910 yılında kurdu. A. Hakimcan, anı mektubunda Semiulla'nın annesi Möshfika'yı "halkın annesi" olarak tanımladı.[4][8][9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Aamulehti, 16.4.2023 - Hyvä Elämä, B1; Vaikuttava Vähemmistö, Susanna Härkönen
- ^ "Yritys | Mattocenter" (Fince). 26 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2025.
- ^ "Tinet ja Vahit Wafin sisustivat kotinsa perintökalusteilla, silkkimatoilla ja samettisilla sävyillä" (Fince). 30 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2025.
- ^ a b c d e f g Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;:1isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Baibulat 2004, p. 24
- ^ Halen, Harry (1996). Lahjan Hedelmät (from a book: Tugan Tel: Kirjoituksia Suomen Tataareista, reporter: Kadriye Bedretdin, 2011). Helsinki: Suomen Itämainen Seura. s. 346. ISBN 978-951-9380-78-0.
- ^ Ståhlberg, Sabira (2022). "Visible and Invisible Tatar Women in Finland" (PDF). 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Ağustos 2025.
- ^ Suomen, Islam-seurakunta (2006). Suomen Islam-seurakunnan veteraaniteos. Jyväskylä: Gummerus Kirjapaino Oy. s. 98. ISBN 952-99306-1-5.
- ^ "Cemetery search - WAFIN SEMIULLA".