Semizotu
| Semizotu | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Portulaca oleracea
L. |
Semizotu ya da pirpirim (Portulaca oleracea), semizotugiller familyasından bir bitki olup yaprakları salata olarak ya da ıspanak gibi pişirilerek yemeklerde kullanılan bir sebzedir. Kökeni Ortadoğu ve Hindistan olmakla birlikte dünyanın birçok bölgesinde bulunmaktadır.
Sebzeler arasında en fazla miktarda Omega-3 içerdiği anlaşılmıştır.[1]
Etimolojisi
[değiştir | kaynağı değiştir]"Semiz", bilinen ilk Eski Türkçe metin olan Orhun Yazıtları'nda karşılaşılabilen[2] bir kelime olup "şişman; eti yağlı, tav" anlamlarına gelmektedir.[3] "Semizotu" adı ise ilk olarak Yadigâr-ı İbnî Şerif'in yaklaşık 1421 tarihli yazılarında ortaya çıkar.[2]
Nişanyan Sözlük'e göre "pirpirim" adının "nihai kaynağı ve alıntı yönleri açık değildir", ancak orada üç ihtimal verilmiştir. "Pirpirim", aynı bitkiyi ifade eden Ermenice փրփրեմ (prprem), Kürtçe pirpir/pirpar veya Farsça پرپرن/پرپرى (parparan/parparī) kelimelerinin herhangi birisinden türemiş olabilir.[4]
Yiyecek olarak kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Semizotu ABD gibi bazı ülkelerde çabuk yayılan arsız bir bitki olarak tanınır ve yemeklerde kullanılmaz. Buna karşılık Asya ve Avrupa'da ekşimsi ve tuzlumsu tadı nedeniyle sevilerek yenir. Kullanımı ıspanağa çok benzer. Çiğ olarak salatalara konur. Yoğurtlu olarak yenir. Ya da etli yemeklerde veya böreklerde pişirilerek kullanılır.
İçeriği
[değiştir | kaynağı değiştir]Büyük oranda Omega-3 içeren semizotunun 100 gramında şunlar yer alır:
| Enerji değeri | 42 kJ |
| Karbonhidrat | 1 gram |
| Protein | 1 gram |
| Yağ | 0,2 gram |
| C Vitamini | 20 mg |
| Karoten | 1,70 mg |
| Vitamin B1 | 0,06 mg |
| Vitamin B2 | 0,04 mg |
| Kalsiyum | 130 mg |
| Demir | 3 mg |
Yabancı ot olarak tarıma zararı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yakma yöntemi de denilen alevlemeye dayanıklı yabancı ot türleri arasında yer alır.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Byrne, R. and McAndrews, J. H. (1975), Pre-Columbian puslane (Portulaca oleracea L.) in the New World. Nature 253:726-727
- ^ a b Semiz 1 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Nişanyan Sözlük, 29 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Semiz 5 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - TDK Sözlük, 29 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Pirpirim 30 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Nişanyan Sözlük, 29 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Y. E. Kitiş (2010), Yabancı Ot Mücadelesinde Yeni Bir Yöntem: “Alevleme” 26 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Tarım Türk Dergisi, Sayı : 24, 52-54 s
