Sekoya
| Sekoya | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Tehlikede (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Sequoia sempervirens (D.Don) Endl., Syn. Conif.: 198 (1847).
| |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
"Sahil Sekoyası" (Sequoia sempervirens), servigiller (Cupressaceae) familyasının Sequoia cinsinden tek bir türle temsil edilen (monotipik) 120 m boy, 7 m çap yapabilen ana vatanı Kuzey Amerika olan büyük bir ağaç türü.[1] Dünyanın en uzun ağacı bu türe aittir ve boyu 115 metredir.[2] 2000 yıl veya daha fazla yaşayan, herdem yeşil, uzun ömürlü bir ağaçtır. En yaşlı örneği 2300 yaşındadır.[3] Genellikle okyanustan gelen nemden kaynaklanan yağışın daha fazla olduğu dağlarda büyürler. En uzun ve en yaşlı ağaçlar, yıl boyunca akarsuların akabildiği ve sisin düzenli olarak düştüğü derin vadilerde ve oyuklarda bulunur. Sahil sekoyası kerestecilik sektöründeki en değerli kereste türlerinden biridir. Sahil sekoyası kerestesi, güzelliği, hafifliği ve çürümeye karşı direnci nedeniyle oldukça değerlidir. Reçine içermemesi suyu emmesini ve yangına dayanıklı olmasını sağlar.
Her dem yeşil ve dev yapılı ağaçlardır. Oldukça kalın kabukları vardır. Genç sürgünleri önce kırmızı, sonra kahverengidir.[4]
2 tip yaprakları vardır:
- •Pul yaprak: Sürgünün dip ve uç kısmı ile kozalak sapında yer alan yapraklar,
- •İğne yaprak: Sürgünün üzerindeki balık kılçığı şeklindeki ana yapraklar.
Kozalaklar 1 yılda olgunlaşır ve 15-20 puldan oluşur. Kozalak pulları yan kenarlarıyla kapanmıştır ve her pulun altında 3-7 tohum bulunur.
Doğal yayılış alanında 140 m'ye kadar büyür; gövde dibi çok geniş olup uca doğru daralır. Kabuk kırmızımsı kahverengi veya tarçın renginde, 15–25 cm kalınlığındadır, tacı ise dardır. Genç ağaçlarda dallar incedir, sonradan kalınlaşır ve gövdeye çevrel olarak dizilmiştir.
Yapraklar sürgünlere sarmal olarak dizilmiştir ve iki şekildedir; yan dallar üzerindeki yapraklar 1-2,5 cm uzunluğunda iki sıralı dizilmişlerdir, alt yüzlerinde iki stoma bandı yer alır. Ana sürgünlerin üzerinde yer alan yaprakların ise uzunluğu 1,5-2,5 cm olup uçları sivridir.
Erkek kozalaklar ovoid 1,5–2 mm olup sarı-yeşildir. Tohum kozalakları çok küçük, olgunlaşınca koyu kırmızımsı kahverengi, eliptik-yumurta veya yumurta şeklinde 2-3,5 x 1,2-1,5 cm'dir. Bir yılda olgunlaşan tohumlar açık kahverengi eliptik-dikdörtgen şeklinde 1,5 mm uzunluğundadır. Tohum kanadı 1 mm genişliğindedir.[5]
İstanbul'da bulunan Atatürk Arbetorumunda yetişen sekoya ağaçları bulunmaktadır.[6] Dolmabahçe Sarayı ve Maslak Kasırları bahçesinde bu ağaçlardan birkaç örnek vardır.İstanbul'da en yaşlısı 450 yaşında anıt ağaç statüsünde çeşitli korularda Sekoya ağaçları bulunmaktadır.[7]
Hyperion
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünyanın en uzun ağacı olan Hyperion bir sahil sekoyasıdır. Bu ağaç Kaliforniya'da bulunan Redwood Ulusal ve Eyalet Parkı'nda bulunmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ dpa, Deutsche Presse-Agentur- (1 Ağustos 2022). "Hiding world's tallest tree: California creates invisible giant". Daily Sabah (İngilizce). 2 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023.
- ^ "Çevre tahribatı nedeniyle dünyanın en uzun ağacına ziyaret yasaklandı". euronews. 2 Ağustos 2022. 17 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2024.
- ^ "Sequoia sempervirens (coast redwood) description". conifers.org. 11 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2024.
- ^ "Sequoia sempervirens (coast redwood) description". conifers.org. 11 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023.
- ^ "The giant sequoia, Sequoiadendron giganteum: the biggest tree in the world". 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Atatürk Arboretumu". ataturkarboretumu.ogm.gov.tr. 24 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2023.
- ^ "Tüm Ağaçlarımız | ANIT AĞAÇ İSTANBUL". anitagac.istanbul. Erişim tarihi: 30 Haziran 2024.
- Tehlikedeki türler
- Durumu hassas bitkiler
- Cupressaceae
- Amerika Birleşik Devletleri endemik bitkileri
- Birleşik Devletler'in Batı Kıyıları florası
- Kuzeybatı Amerika Birleşik Devletleri florası
- Güneybatı Amerika Birleşik Devletleri'nin florası
- Kaliforniya florası
- Oregon florası
- California Coast Ranges
- Del Norte County
- Humboldt County, Kaliforniya
- Kaliforniya'nın sembolleri
- Redwood Ulusal ve Eyalet Parkları
- Miyosen devrinde yaşam
- Kuzey Amerika'daki bahçe bitkileri
- Peyzaj ağaçları
- 1847'de tanımlanan bitkiler