Sezgisel analiz

Sezgisel (yahut deneyimsel veya buluşsal, bulgusal) analiz ya da höristik (Grekçe: εὑρίσκω heurísko Grekçe: εὑρίσκειν heurískein "bulmak" "keşfetmek") az bilgi ve az zaman ile doğruluğu kesin olmayan ama çoğu kez mümkün görünen bir takım cevaplar oluşturmaya yardımcı olan bir işlemdir. En meşhur sezgisel analiz, deneme yanılma yöntemidir. Heuristik yaklaşımlar tecrübelere dayandığından, örneğin bilişsel eğilimler gibi hatalı da olabilirler.

Kavramın sınırları

Sezgisel analiz, matematiksel tahminden farklıdır. Matematiksel tahminler aşağı yukarı, yaklaşık bir veri anlamına gelirken, doğru sonuca yakındır. Sezgisel analizler ise tamamen yanlış olabilirler. Algoritmalar ve sezgisel analiz arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Algoritmalar, bir problemin sistematik ve mantıklı olarak bir çözülmesine yardımcı olurken, sezgisel analizler bu çözümün çok hızlı olduğu ve dolayısıyla daha hataya eğilimlidir.

Psikolojide sezgisel analiz

Psikilojide bireylerin gündelik hayatlarında karşılaştıkları belirli problemleri çözmek üzere kullandıkları bilişsel süreçlerdir. En düşük çaba prensibi ile işleyen bu sezgisel analizler, yetersiz veriler ile yetinilerek, tüm seçenekler gözden geçirilmeksizin uygulanan süreçlerdir.

Davranışsal örnekler

Bir kapıyı açmak üzere içerisinde doğru anahtarın da bulunduğu bir tomar anahtar bir bireye verilir. Rasyonel yaklaşıma göre anahtarların birbiri arkasına denenmesi gerekirken, sezgisel analiz anahtarların görünüşlerine göre yargılayarak belirli anahtarlara öncelik vermektedir. Sezgisel analiz ile sonuç çok hızlı bir biçimde bulunabilir ya da bulunamaz, rasyonal yaklaşımda ise anahtarın belirli bir zaman zarfı içerisinde bulunacağı kesindir.