Sinop Baskını
 | Bu maddede kaynak listesi bulunmasına karşın metin içi kaynakların yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Mart 2022) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Sinop Baskını | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kırım Savaşı | |||||||
 Sinop Savaşı, A. Bogolyubov. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Rus İmparatorluğu |
 Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Pavel Nahimov |
Patrona Osman Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
|
6 kalyon 2 fırkateyn 3 buharlı gemi |
7 fırkateyn 3 korvet 2 buharlı gemi | ||||||
| Kayıplar | |||||||
|
37 ölü 229 yaralı ~3 hasarlı kalyon |
7 fırkateyn battı 3 korvet battı 2 buharlı gemi battı | ||||||
Sinop Baskını (30 Kasım 1853), Kırım Savaşı'nın önemli çarpışmalarından biri olan baskın. Bu baskında Rus Karadeniz donanması, Sinop'ta Osmanlı donanmasına ağır bir darbe indirdi. Dünya deniz savaşları tarihinde yelkenli ahşap gemilerin rol aldığı son çarpışma ve gülle yerine patlayıcı mermilerin (humbara) kullanıldığı ilk çarpışma olarak Sinop Baskını'nın özel bir yeri vardır.
Nedenleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı ve Rus orduları bir süredir Kırım Savaşı'nın Kafkas cephesinde çarpışıyorlardı. Kafkaslardaki Osmanlı güçlerinin ikmal yolu Trabzon ve Batum limanlarıydı. Deniz yolunu korumak amacıyla Patrona Osman Paşa (Oramiral) komutasında Sinop'ta bir filotilla üslenmişti.
Gelişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ana üssü Sivastopol olan Rus Karadeniz donanmasının başında Amiral Nahimov vardı. Sivastopol Sinop'a sadece 180 deniz mili uzaklıktadır. Sürpriz bir baskında filotillanın 280 deniz mili uzaktaki İstanbul'dan yardım alamayacağını hesaplayan Nahimov, 30 Kasım 1853 Cuma günü ateş gücü çok üstün gemilerle ve sis altında tam bir baskın etkisi ile Sinop limanına kuzeybatı tarafından üçgen şeklinde girdi. Rus filosu 7 saffı harp gemisi (612 top), 2 yelkenli korvet (98 top) ve 3 buharlıdan (12 top) oluşuyordu. Kale toplarının hazırlıksız, Osmanlı bahriyelilerinin eğitimsiz olması gibi faktörler de Rusların lehindeydi. Rus gemileri limanda demirli Osmanlı gemilerinin karşısına dizilerek patlayıcı mermi atan toplarla saldırıya geçtiler. 1.5 saat sonra 7 yelkenli fırkateyn, 3 yelkenli korvet ve 2 buharlı vapurdan oluşan Osmanlı filotillasının tümü imha oldu. Rus filosu daha sonra kıyıdaki bataryalara ateş açtı bataryalar karşılık verdi 37 Rus öldü 229'u yaralandı 3 gemi hasar aldı. Yanan gemilerde bulunan ve denize dökülen 4.000'in üzerinde asker öldü. (Başka bir kaynak ise bu sayıyı 2.700 şehit, 556 ağır yaralı ve 150 esir olarak veriyor) Patrona Osman Paşa esir düştü, yardımcısı Riyale (Tümamiral) Bozcaadalı Hüseyin Paşa ise öldü.
Kaybedilen Osmanlı gemileri (top sayıları) şöyledir:
Yelkenli Fırkateynler
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Avnullah (48)
- Fazlullah (47) (İlk adı Rafail: 1829'da Ruslardan ele geçirilmişti),
- Nizamiye (63)
- Nesîm-i Zafer (65)
- Nâvek-i Bahrî (60)
- Dimyad (56) (Mısır Donanması)
- Kaaid-i Zafer (54)
Yelkenli Korvetler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Necm-Efşân (24)
- Feyz-i Mâbûd (24)
- Gül-i Sefîd (22)
Buharlı Vapurlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ereğli (10)
- Pervaz-ı Bahrî (19) [Mısır Donanması].
Toplam: 12 parça gemi ve yaklaşık 470 top. Süratli bir vapur olan ve baskından kaçmayı başaran Taif felaketten iki gün sonra haberi İstanbul'a ulaştırdı.
Sonuçları
[değiştir | kaynağı değiştir]Gözlemciler Sinop Baskını'nda denk olmayan kuvvetlerin karşı karşıya gelmesini büyük haksızlık olarak gördüler. Osmanlı donanması imha olmasına rağmen Rus gemileri şehre ateş açmaya devam etti bu da şehrin bazı kısımlarında yangın çıkmasına ve sivillerin kaçmasına sebep oldu. Görgü tanıkları denize düşen bahriyelilere Rusların merhamet etmediğini söylüyorlardı. Muharebe Avrupa kamuoyuna bir Rus hunharlığı şeklinde yansıdı, İngiliz basını olaydan Sinop katliamı olarak bahsetti. Baskın İngiltere ile Fransa'nın Osmanlı İmparatorluğu yanında Kırım Savaşı'na girmek için kullandıkları sebeplerden biri oldu. Baskının hemen ardından İngiliz ve Fransız donanmaları Karadeniz'e girdiler. Avusturya'nın notası sonucunda Rusya barış yapma durumunda kaldı ve Paris Antlaşması imzalandı. (30 Mart 1856)
Sinop'ta baskının acı anısını yaşatan bir şehitlik, bir de şehitlerin üzerinden çıkan paralarla yaptırılan Şehitler Çeşmesi inşa edilmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Blake, R.L.V.ffrench (1971) The Crimean War; Londra: Sphere Books,. (ss.15-16)
- Gulen, Nejat (2001 2.bas.), Şanlı Bahriye: Türk Bahriyesinin İkiyüz Yıllık Tarihçesi 1773-1973, İstanbul:Kastaş Yayınları ISBN 975763901X [1]
- Karal, Enver Ziya (1947 8.bas. 2007) Osmanlı Tarihi: V. Cilt Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri (1789-1856) ; Ankara: TTK Basımevi, ISBN 975-1600170 (s. 235) [2][ölü/kırık bağlantı]
- Kerr, Paul et al. (1997) The Crimean War; Londra:Channel 4/ Boxtree
- Palmer, Alan (Tr. çev. Gaspıralı, Meral): 1853-1856 Kırım Savaşı ve Modern Avrupa'nın Doğuşu; İstanbul: Sabah Yayınları,
