Sinuhe'nin Hikayesi
Sinuhe'nin Hikâyesi, Eski Mısır edebiyatına ait başlıksız, Orta Krallığın 12. hanedanı dönemine tarihlenen bir metindir. Yazarı bilinmeyen metinde ben-anlatımı kullanılarak muhtemelen kurgusal bir karakter olan saray memuru Sinuhe'nin hayat hikâyesi aktarılır. Anlatıma göre Sinuhe Firavun I. Amenemhat'ın ölümü üzerine paniğe kapılır ve macera dolu bir yolculukla ülkesinden kaçmaya başlar. Yolculuğunun sonunda Filistin bölgesine yerleşir. Ancak yaşlandıkça vatanını özlemektedir. Nihayet I. Senusret ona vatanına geri dönmesi için davette bulunur. I. Senusret Sinuhe'nin babası Firavun Amenemhet'in ölümünde bir rolü olmadığının farkına varmıştır. Bunun üzerine ülkesine geri dönen Sinuhe orada büyük bir onurla karşılanır.
Anlatım yoğun bir biçimde I. Senusret'in sarayından bahseder ve bu nedenle bir çeşit propaganda olarak değerlendirilir.
Birçok mısırbilimci Sinuhe'nin hikâyesinin Eski Mısır edebiyatına ait en tanındık ve en kaliteli metin olduğu konusunda hemfikirdir.[1][2][3] Ortaya çıktığı dönemden sonra dahi okunmaya devam eden Sinuhe'nin hikâyesi modern dönemde edebiyat ve film sektörü tarafından da ele alındı.
İçerik
[değiştir | kaynağı değiştir]
Başlangıçta otobiyografik bir stilde Sinuhe'nin mezar taşı ve ölümünden önce taşıdığı (Hükümdarın tek arkadaşı, Prens, Sykomore'nin oğlu vs.) unvanlarından bahsedilir. Hikâyenin asıl anlatımı I. Amenemhat'ın ölümü ile başlar. Burada halkın I. Amenemhat'ın ölümü üzerine duyduğu acı ve yastan bahsedilir. Anlatım Amenemhat'ın öğretisine de uymaktadır. Bu anlatıda I. Amenemhat Harem'de bir suikaste kurban gitmektedir.[1][4]
Veliaht prens I. Senusret bu sırada Libya seferinden dönmektedir. Babası I. Amenemhat'ın ölüm haberini de haberciler tarafından dönüş yolunda alır. Bunun üzerine tahtı ele geçirmek için doğrudan saraya doğru hareket eder. Saraydaki kral çocuklarının firavunun ölümü üzerine idam cezasıyla cezalandırıldıklarını öğrenen Sinuhe, korkuya kapılarak ülkeyi terk eder. Metinde detaylı bir biçimde Sinuhe'nin nasıl paniklediği ve korktuğu anlatılmaktadır.[5]
Kaçışı birçok farklı yer ve ülke üzerinden gerçekleştiren Sinuhe,[6] nihayet Ön Asya bölgesindeki Tumilat Vadisi'ne erişir. Burada görülmekten korktuğu için bir çalılığın arasına saklanır. Gece yarısına doğru Ön Asya sınırını aşmaya cesaret eder. Sınırı aşmasından kısa bir sıra sonra ölümle nasıl burun buruna geldiğini, susuzluktan ölecekken Bedeviler tarafından nasıl kurtarıldığını anlatır.[7]
Daha sonra yolculuğuna devam eden Sinuhe Biblos'a varır. Buradaki lider Amunenschi onu misafir eder. Amunenschi ona ülkesini neden terk ettiğini sorduğunda onu bu yabancı ülkeye neyin getirdiğini bilmediğini, bunun tanrının bir planı olduğunu söyler.[8][9] Amunenschi Mısır hakkında bilgi almak istediğinde ise Sinuhe I. Senusret'i korkusuz, ülkesinde çok sevilen ve muzaffer bir savaşçı olarak tasvir eder. Bunun üzerine Amunenschi onu ordu kumandanı yapar ve kızlarından birisi ile evlendirir.[10] Bu şekilde bir aile kuran Sinuhe bu ülkede yıllarını geçirir.[11]
Anlatımda yer alan önemli olaylardan birisi Sinuhe'nin bölgedeki güçlü Retjenulu birisi ile girdiği mücadeledir. Sinuhe'yi soymaya kalkan bu kişi başarısız olunca onu savaşa çağırır. Sinuhe bu savaşı kazanmayı başarır. Ancak bu olay Sinuhe'nin iç yaşantısını değiştirir ve kısa süre sonra Sinuhe ülkesine dönebilmek üzere tanrılara yalvarmaya başlar.[12]
Adeta Sinuhe'nin yalvarışları duyulmuş gibi, bu anlatım sonrasında I. Senusret'ten mektup gelir ve Sinuhe'yi yeniden Mısır'a davet eder. Mektupta Senusret'in Amenemhat'ın ölümünde suçsuz olduğunun bilindiği aktarılmaktadır. Bu mektuba cevap yazan Sinuhe, suçsuz olduğunu bir kez daha vurgular. Geri döndüğünde Senusret piramidi yakınlarında adına bir piramit inşa edilir ve eski görevi olan saray memurluğunu yapmasına izin verilir.[13]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Günter Burkard, Heinz J. Thissen: Einführung in die Altägyptische Literaturgeschichte I. Altes und Mittleres Reich.
- ^ Elke Blumenthal: Die Erzählung des Sinuhe.
- ^ Richard B. Parkinson: Teachings, Discourses and Tales from the Middle Kingdom.
- ^ Sinuhe R1-R10.
- ^ Sinuhe R11-B6.
- ^ Hans Goedicke: The Route of Sinuhe’s Flight.
- ^ Sinuhe B7-B27.
- ^ Rainer Hannig: Sprache der Pharaonen.
- ^ Sinuhe B42.
- ^ Sinuhe B75-77, Übersetzung: Günter Burkard, Heinz J. Thissen: Einführung in die Altägyptische Literaturgeschichte I. Altes und Mittleres Reich.
- ^ Sinuhe B27-B105.
- ^ Sinuhe B106-178, Zitat: B158-160, Übersetzung: Günter Burkard, Heinz J. Thissen: Einführung in die Altägyptische Literaturgeschichte I. Altes und Mittleres Reich.
- ^ Sinuhe B178-B243.