Stato da Màr
Stato da Mar | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 992–1797 | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Tarihî dönem | Orta Çağ | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Stato da Màr ya da Domini da Mar, Venedik Cumhuriyeti'nin İstirya, Dalmaçya, Arnavutluk, Negroponte, Mora ("Mora Krallığı"), Nakşa Dükalığı'nın Ege adaları, Girit ("Kandiye Krallığı") ve Kıbrıs deniz aşırı topraklarına verilen addır.[1] Venedik Cumhuriyeti'nin sahip olduğu üç alt bölümden biriydi, diğer ikisi Dogado, yani Venedik ve kuzey İtalya'da Domini di Terraferma idi.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Venedik'in denizaşırı imparatorluğunun kurulması MS 1000 civarında Dalmaçya'nın fethi ile başladı ve 1204'te Dördüncü Haçlı Seferi'nin sonunda Bizans İmparatorluğu'nun bölünmesiyle en büyük nominal boyutuna ulaştı. Bununla birlikte, bu bölgenin çoğu Venedik tarafından asla kontrol edilmedi, Bizansın halefi Rum devletleri (Epir Despotluğu, İznik İmparatorluğu ve Trabzon İmparatorluğu) tarafından yönetildi ve geri kalanının çoğunu ele geçiren İznik İmparatorluğu, 1261'de Konstantinopolis'i yeniden fethetti.
Chioggia Savaşı'nın ardından, Venedik imparatorluğunun başka bir hızlı büyüme dönemi yaşandı: Korfu adası 1386'da Venedik egemenliğine girdi, 1388'de Argos ve Nauplia kaleleri (Argos 1394'e kadar gerçek Venedik kontrolü altına girmemiş olsa da) 1391'de Tinos ve Mikonos Ege adaları, 1392'de Arnavutluk kıyısındaki Adriyatik limanları Dıraç ve Alessio, 1396'da İşkodra ve 1397'de Drivasto izledi.[2] Özellikle 1402 yılı, doğuda Osmanlı İmparatorluğu'nun yükselişini geçici olarak tersine çeviren Ankara Muharebesi ve Kuzey İtalya'da güç boşluğu yaratan Milano Dükü Gian Galeazzo Visconti'nin ölümü ile bir dönüm noktası oldu. Venedik, denizaşırı topraklarını genişletmek ve aynı zamanda Terraferma'yı fethetmeye başlamak için durumu hızla kullandı. Güney Balkanlar'da, 1403'te Osmanlılarla Gelibolu Antlaşması'nın yarattığı elverişli iklim, Yunanistan'da ticaretin büyümesine ve yeni bir kale dizisinin satın alınmasına yol açtı: 1407'de Lepanto, 1408'de Patras, 1410'da Navarino ve 1423'te Selanik.[2]
Torino Antlaşması (1381) ile Macaristan Krallığı'na teslim olmaya zorlanan Dalmaçya'da Venedikliler, Osmanlı iç savaşından ve I. Ladislao di Napoli ile Sigismund arasındaki çatışmadan Macar tahtı üzerinde ve 1409, Ladislaus'un kontrol ettiği şehirlerin -Cres ve Ossero adasıyla birlikte Zara, Arbe, Pag, Laurana ve Novigrad- ve Dalmaçya'nın geri kalanındaki tüm haklarını 100.000 düka ile güvence altına aldı.[3]
Yüzyıllar boyunca "Stato da Màr" Balkanlar'da, özellikle de on yedinci ve on sekizinci yüzyıl haritalarında "Mare di Venezia" (Venedik Denizi) lakabıyla Adriyatik Denizi'nde hayatta kaldı.
Daha sonra, Osmanlı İmparatorluğu'nun artan baskısı altında, cumhuriyet 1797'de Napolyon tarafından ele geçirilene kadar yalnızca İstirya, Dalmaçya ve Venedik İyonya Adaları kalana kadar kalan bölgeler kaybedildi ve yeniden düzenlendi.
Toprakları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Venedik İstiryası, İstirya dahil, modern Hırvatistan
- Venedik Dalmaçyası, Dalmaçya ve hinterlandında küçük mülkleri dahil, modern Hırvatistan
- Venedik Arnavutluku, Kotor Körfezi ve hinterlandında küçük mülkleri dahil, modern Karadağ
- Venedik İyonya Adaları, Kandiye Krallığı ve çeşitli diğer mülkler, modern Yunanistan
- Venedik Kıbrısı, eski Kıbrıs Krallığı
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ "Map of venetian forts & presence in the Stato da Mar of southern Balkans". 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
- ^ a b Gullino 1996, § La politica delle annessioni.
- ^ Gullino 1996, § La conquista della Dalmazia (1409-1420).
- Genel
- Gullino, Giuseppe (1996). "Le frontiere navali". Alberto Tenenti; Ugo Tucci (Ed.). Storia di Venezia. Dalle origini alla caduta della Serenissima (İtalyanca). IV: Il Rinascimento. Politica e cultura. Roma: Enciclopedia Italiana. ss. 13-111. OCLC 644711024.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Arbel, Benjamin (1996). "Colonie d'oltremare". Alberto Tenenti; Ugo Tucci (Ed.). Storia di Venezia. Dalle origini alla caduta della Serenissima (İtalyanca). V: Il Rinascimento. Società ed economia. Roma: Enciclopedia Italiana. ss. 947-985. OCLC 644711009.
- Crowley, Roger (2011). City of Fortune - How Venice Won and lost a Naval Empire (İngilizce). Londra: Faber and Faber. ISBN 978-0-571-24594-9.
- Da Mosto, Andrea (1937). L'Archivio di Stato di Venezia (İtalyanca). Roma: Biblioteca d'Arte editrice.
- Mutinelli, Fabio (1851). Lessico Veneto (İtalyanca). Venedik: tipografia Giambattista Andreola.