Stenocereus thurberi
| Stenocereus thurberi | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 S. thurberi
| ||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Stenocereus thurberi, Meksika ve ABD'de bulunan Stenocereus cinsinden bir kaktüs türüdür. Kayalık çöllerde bulunur. İki tane de dağılımı ve yüksekliğinden ayırt edilebilecek alt türü bulunmaktadır. O kadar ünlü bir kaktüs türüdür ki ABD'de Arizona eyaleti Sonora çölünde bu türden kaktüsleri Org Borulu Kaktüs Ulusal Anıtı olarak ilan etmiştir, UNESCO tarafından miras olarak kabul edilmiştir.
Diğer taraftan meyveleri sebebiyle her ne kadar daha çok, bu türün yaşadığı kurak yörede iyi şekilde yetişemeyen Hylocereus türündeki kaktüslere bu ad atfedilmişse de, halk tarafından bu kaktüs türünün meyvelerine de 'pitaya' denmekte ve bu türün meyveleri tatlı pitaya olarak adlandırılmaktadır.
Açıklama
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yerden biten tek bir gövdenin üstünde bu türde birbirine paralel ve dik olarak büyüyen birden çok dal bulunur. Dalları 6 inch (15 cm) kalınlığında olup, 16 feet (5 m) yüksekliğe kadar büyüyebilir. Bununla birlikte 23– 26 feet (7 ila 8 m) yüksekliğe erişenleri de görülmüştür.[1] Gövdeden ayrılan dallar nadiren dallanır fakat her yıl son büyümelerinden kalan uçtan büyümeye devam ederler. Erişkin bir bitki 12 feet (3.7 m) ene ulaşabilir. Her sapta 12 ila 19 1/3 inch (.85 cm) uzunluğunda yaprak damarları bulunur, bunlar önce koyu kahverengi sonrasında siyah ve olgunlaştıkça griye dönen dikenlere sahiptir. Kaktüsün erişkinliğe ulaşması 150 yılı bulabilmektedir.[1] Yaşlı bitkiler 3-inch'lik (8 cm) huni-şeklinde, yıllık beyaz çiçekler verir, bu çiçekler gece açılıp, sabah kapanır, mor ya da pembe renk tonu alır. Çiçekleri Nisan, Mayıs ve Haziran'da açar. Bitki yarasalar sayesinde tozlaşır. Tenis topu büyüklüğünde meyveler verir. Meyvenin dış kabuğunun altında kırmızı eti bulunur. Bu cinsin meyvesi Hylocereus meyvelerinden daha tatlı, kavun tadı gibidir.[2] Bu meyve geleneksel olarak bu meyveye ool adı da veren Serilerce hasat edilir ve geleneksel tıpta bu halkça kullanılır.[3][4]
Dağılımı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bitki Meksika, tam olarak Sonora Çölü and güney Baja California'da bulunur. 3000 feet (900 m) yüksekliğe kadar kayalık kurak bölgelerde bulunur. Soğuğa karşı hassas olup USDA Soğuğa dayanıklılık haritası 9b-11 arası bölgelerde dışarıda yetiştirilebilir. Bitki yavaş büyür ve iyi dranajlı toprak ve bol güneş ister.[2] Ancak fide aşamasında belli bir süre büyüyüp kök yapısı gelişene ve toprağın üst kısmında 10 cm'e kadar büyüyene kadar gölgede tutulabilir.[5]
Alt türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bilinen alt türlerinden biri, thurberi türüdür, çok büyüktür ve Güney Arizona, Meksika ve Baja Yarımadasının kuzeyinde bulunur. Diğer türü ise littoralis adını alır daha küçüktür ve (3 m) büyüyebilir ve sadece Güney Baja California adasında bulunur.[3]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Johnson, G. Mark (26 Mart 2003). The Ultimate Desert Handbook. McGraw-Hill Professional. s. 27. ISBN 0-07-139303-X.
- ^ a b Mielke, Judy (1 Ocak 1993). Native Plants for Southwestern Landscapes. University of Texas Press. ss. 262-3. ISBN 0-292-75147-8.
- ^ a b Anderson, Edward (13 Mart 2001). Cactus Family. Timber Press. s. 648. ISBN 0-88192-498-9.
- ^ Felger, Richard (1985). People of the desert and sea: ethnobotany of the Seri Indians. Tucson: University of Arizona Press. ISBN 0-8165-0818-6.
- ^ "ORGAN PIPE CACTUS (Stenocereus thurberi)". Desert Ecology. 25 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.