Su yoluyla bulaşan hastalıklar
Su yoluyla bulaşan hastalıklar su yoluyla bulaşan patojenik mikroorganizmaların neden olduğu ölüm, sakatlık, hastalık veya bozukluklar gibi insan sağlığı üzerindeki olumsuz durumlardır.[1]:47 Bu hastalıklar banyo yapma esnasında, temizlik esnasında, içme suyu yoluyla veya kirli suya maruz kalan yiyeceklerin tüketilmesiyle yayılabilir.[2] Bunlar, dünyanın dört bir yanındaki gelişmekte olan ülkelerin kırsal alanlarındaki kritik sorunlardandır. Su yoluyla bulaşan hastalıkların en sık bildirilen semptomları ishal ve kusma olsa da cilt, kulak, solunum veya göz problemleri de bu semptomlara dahil edilebilir.[3] Temiz su temini, sanitasyon ve hijyen (WASH) eksikliği, bir toplumda su yoluyla bulaşan hastalıkların yayılmasının ana nedenleridir. Bu nedenle, temiz içme suyuna ve sanitasyona erişim su yoluyla bulaşan hastalıkları önlemenin ana yöntemidir.[4]
Karakteristik olarak su yoluyla bulaşan hastalıklara neden olan mikroorganizmalar arasında birçoğu bağırsak paraziti olan veya sindirim kanalının duvarları yoluyla dokuları ya da dolaşım sistemini istila eden protozoa ve bakteriler bulunur. Suyla yoluyla bulaşan çeşitli başka hastalıklara ise virüsler neden olur.
Su yoluyla bulaşan hastalıkların başka önemli grupları metazoan parazitlerden kaynaklanmaktadır. Tipik örnekler arasında belli başlı Nematodalar, yani "yuvarlak solucanlar" yer alır. Su yoluyla bulaşan Nematod enfeksiyonlarına bir örnek olarak Dracunculiasis verilebilir. Dracunculiasis, Nematodalar için vektör işlevi gören belirli kopepod türlerini içeren suyun yutulmasıyla edinilir. Dracunculus cinsine ait Nematod larvaları ile enfekte olmuş bir kopepodu yutan herkes enfeksiyona açık hale gelir. Bu larvalar gine kurdu hastalığına neden olur.[5]
Su yoluyla bulaşan metazoan patojenlerinin başka bir grubu, bir kan paraziti ailesi olan Schistosomatidae'nin belirli üyelerinden oluşur. Bu patojenler genellikle suyla cilt teması kuran insanlara bulaşırlar.[5] Kan parazitleri, çeşitli formlarda Schistosomiasis'e neden olan ve dünya çapında yüz milyonlarca insanı az çok ciddi şekilde etkileyen patojenlerdir.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Von Sperling, M. (2015). "Wastewater Characteristics, Treatment and Disposal". Water Intelligence Online (İngilizce). 6: 9781780402086. doi:10.2166/9781780402086. ISSN 1476-1777. 21 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Water-Borne Diseases". News-Medical.net (İngilizce). 14 Mayıs 2018. 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2021.
- ^ Guidelines for drinking-water quality. Fourth edition incorporating the first addendum. World Health Organization. Cenevre. 2017. ISBN 9789241549950. OCLC 975491910.
- ^ "Burden of disease and cost-effectiveness estimates". World Health Organization. 13 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ a b Gerald D. Schmidt & Larry S. Roberts' Foundations of parasitology. Dubuque, Iowa: Wm. C. Brown. 1996. ISBN 978-0-697-26071-0.
- ^ Centers for Disease Control and Prevention: National Center for Emerging and Zoonotic Infectious Diseases (NCEZID), Division of Global Migration and Quarantine (DGMQ) (2011). "Chapter 3". CDC Health Information for International Travel 2012. The Yellow Book. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-976901-8.