sudo
.png){kind=logo} 2019'dan beri kullanılan sudo logosu | |
.png) Terminal'de çalışan sudo komutu | |
| Yazar | Robert Coggeshall, Cliff Spencer |
|---|---|
| Geliştirici | Todd C. Miller |
| İlk yayınlanma | y. 1980[1] |
| Güncel sürüm | 1.9.17p2[2]  26 Temmuz 2025 |
| Kod deposu | |
| Programlama dili | C |
| İşletim sistemi | Unix benzeri |
| Tür | Ayrıcalık yetkilendirici |
| Lisans | ISC biçiminde[3] |
| Resmî sitesi | www |
sudo; Unix benzeri işletim sistemlerine dahil, bir kullanıcının süper kullanıcı (superuser) sıfatıyla ve pek çok yöetici ayrıcalığıyla program çalıştırmasını sağlayan bir shell komutudur.[4] Aslen İngilizce "superuser do" teriminin kısaltmasıdır[5][6]. Kısaltması olduğu terim, aynı zamanda görevini de ifade eder.[7] 1980 dolaylarında geliştirilmiştir ve işlevi, sisteme zarar vermeden birtakım yüksek öncelikli görevleri çalıştırmak, bu görevleri hangi kullanıcıların çalıştırabileceğini yönetmek ve görevlere yetkisiz kişilerin erişimini engellemektir.
Güncel Linux kılavuzları, sudo teriminin açılımını bazen "substitute user do" ("yedek kullanıcı yap") olarak göstermektedir.[8] Bunun sebebi, sudo'nun kendine atfedilen görevleri diğer kullanıcıların yapabildiği kadar iyi yapabilmesidir.[9][10]
Benzer komut su 'nun aksine sudo'yu kullanmak için kullanıcıların kendi parolasını kullanması yeterlidir. su için ise kullanmak isteyen kullanıcının diğer kullanıcıların parolasını da bilmesi gerekir. Paroladan sonra eğer yapılandırma dosyası (genellikle /etc/sudoers) kullanıcıya izin verirse talep gerçekleştirilir. Yapılandırma dosyası, yalnızca çağrıyı yapan terminalden komutları etkinleştirmek de dahil olmak üzere ayrıntılı erişim izinleri sunar.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Robert Coggeshall ve Cliff Spencer, 1980 civarlarında University at Buffalo'nun bilgisayar bilimi bölümünde programın orijinal halini yazdı. Sonraları Coggeshall, sudo'yu Colorado Boulder Üniversitesine getirdi. 1986 ve 1993 arasında, Todd C. Miller başta olmak üzere Colorado Boulder Üniversitesi ve Mühendislik ve Uygulamalı Bilimler Kolejindeki bilişim personelleri, programı önemli ölçüde geliştirdi. 1994'ten beri OpenBSD personeli Todd C. Miller tarafından, ICS biçiminde bir lisans üzerinde geliştiriliyor.[11]
Kasım 2009'da Thomas Claburn, "Microsoft'un sudo'yu patentlediği"ne dair duyumların asılsız ve gerçek olması imkansız olduğunu belirtti.[12][13]
Microsoft'un patent talepleri yalnızca bazı GUI'lara yönelikti ve tüm sudo yazılımını kapsamıyordu.[14]
sudo logosu, bir sandviç siparişinin sudo'dan öncelikli kabul edildiği bir xkcd karikatürüne dayanır.[15][16]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Miller, Todd C. "A Brief History of Sudo". 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2018.
- ^ "[sudo-announce] sudo 1.9.17p2 released". 26 Temmuz 2025. Erişim tarihi: 15 Kasım 2025.
- ^ Todd C. Miller (17 Haziran 2011). "Sudo License". sudo.ws. 31 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2011.
- ^ Cohen, Noam (26 Mayıs 2008). "This Is Funny Only if You Know Unix". The New York Times. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012.
- ^ By (28 Mayıs 2014). "Interview: Inventing The Unix "sudo" Command". Hackaday (İngilizce). 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ "Aaron Toponce : The Meaning of 'su'". 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2015.
- ^ "What is Sudo". 3 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2022.
- ^ "su(1) Linux manual page". 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2022.
- ^ "Sudo - ArchWiki" (MediaWiki). wiki.archlinux.org. 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2015.
- ^ Haeder, A.; Schneiter, S. A..; Pessanha, B. G.; Stanger, J. LPI Linux Certification in a Nutshell. O'Reilly Media, 2010. p. 409. 978-0596804879.
- ^ Miller, Todd C. "A Brief History of Sudo". 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021.
- ^ Lilly, Paul. "Microsoft has Patented "sudo." Yes, the Command". 1 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2009.
- ^ "Does New Microsoft Patent Infringe On Unix Program Sudo? Some in the open source community suspicious of Microsoft's intent". Dark Reading. 16 Kasım 2009. 20 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2022.
A patent granted to Microsoft (NSDQ: MSFT) has stirred up worry that world's largest software company wants to claim Unix's "sudo" as its own. [...] In short, suspicions about this patent are overblown.
- ^ Eaton, Nick (12 Kasım 2009). "Did Microsoft just sneakily patent an open-source tool?". seattlepi.com. 20 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2011.
- ^ "Sandwich". 9 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2022.
- ^ "Sudo Logo". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2022.
