Türkistan İslâm Partisi
| Türkistan İslâm Partisi | |
|---|---|
 | |
| Kuruluş | 1997 |
| Bağlı gruplar | |
| Lider(ler) | Hasan Mahsum (ölü) Abdül Hak (ölü) Abu Usman Adil (ölü) Abdülşükür el-Türkistani (ölü) Abdullah Mansur[1] |
| Etkin bölgeler | Çin (Sincan) Pakistan (Kuzey Veziristan) Afganistan Suriye (Yalnızca İdlib ve Lazkiye) |
| İdeoloji | |
| Siyasi yelpaze | Aşırı sağ |
| Müttefikler | |
| Rakip(ler) | Ülke olan rakipleri |
Türkistan İslâm Partisi (TİP) (Uygurca: تۈركىستان ئىسلام پارتىيىسى; Arapça: الحزب الإسلامي التركستاني, Hizb ul-İslâmî el-Türkistânî; Çince (basitleştirilmiş): 突厥斯坦伊斯兰党; Çince (geleneksel): 突厥斯坦伊斯蘭黨; pinyin: Tūjuésītǎn Yīsīlán Dǎng) veya eski adıyla Doğu Türkistan İslâmî Hareketi (ETIM), Doğu Türkistan'ın Çin'den bağımsızlığını kazanması amacıyla kurulan ayrılıkçı radikâl İslâmcı bir silahlı örgüt. Suriye İç Savaşı'nda hükûmet karşıtı koalisyonda yer almıştır. İdlib'in güneyinde ve merkezinde, Lazkiye'nin doğusunda silahlı faaliyetlerini sürdürmüştür.[2]
Terör örgütü olarak tanınması
[değiştir | kaynağı değiştir]Örgüt Birleşik Arap Emirlikleri,[3] Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya, Suriye ve Türkiye[4][5] tarafından terör örgütü ilan edilmiştir. Bir Rus medya şirketi olan Sputnik (haber ajansı), 27 Mayıs 2020 tarihinde İdlib'de devriye görevi yürüten Türk Silahlı Kuvvetleri konvoyuna saldırı düzenleyen örgütün Türkistan İslâm Partisi olduğunu iddia etmiştir.[6][7] Saldırı sonucu piyade teğmen Canbert Tatar ölmüştür.[8]
ABD Hükûmeti 2002'de terör örgütü olarak tanıdığı örgütlerin listesine Türkistan İslâm Partisi'ni ekledi, fakat Ekim 2020'de TİP'i bu listeden kaldırdı.[9][10][11][12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ MacLean, William (19 Aralık 2015). "Islamist group calls Tiananmen attack 'jihadi operation': SITE". Reuters. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015.
- ^ "Suriye ordusu, Hama'da bir grup Türkistan İslam Partisi örgütü militanını öldürdü". Sputnik. 1 Ocak 2019. 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2019.
- ^ "List of groups designated terrorist organisations by the UAE". The National (Abu Dhabi). 18 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015.
- ^ "Türkiye, Doğu Türkistan İslami Hareketi'ni terör örgütü olarak tanıdı". Euronews. 3 Ağustos 2017. 5 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017.
- ^ "Turkey lists "E. Turkestan Islamic Movement" as terrorists" (İngilizce). People.cn. 7 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2017.
- ^ "Rusya: İdlib'de bir Türk askerinin öldüğü saldırıdan Türkistan İslam Partisi sorumlu". Sputnik Türkiye. 27 Mayıs 2020. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020.
- ^ ""Yargıda AKP ve MHP'ye kontenjan verirmiş, aralarında pazarlık yapılmış" - 18 Dakika (28 Mayıs 2020)". Tele 1. 28 Mayıs 2020. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020.
- ^ "İdlib'de şehit olan Teğmen Canbert Tatar'ın ailesine şehadet haberi ulaştı". Anadolu Ajansı. 27 Mayıs 2020. 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020.
- ^ "China could face greater terrorism threat as US 'delists' East Turkestan Islamic Movement, experts say". South China Morning Post. 7 Kasım 2020. 7 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2020.
- ^ "US Removes Anti-China Militant Group From Terror List". Voice of America. 6 Kasım 2020. 6 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2020.
- ^ "China accuses US of double standards as it drops ETIM from terrorism list". South China Morning Post. 6 Kasım 2020. 6 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2020.
- ^ "ABD Doğu Türkistan İslami Hareketi'ni terör örgütü listesinden çıkardı". euronews. 7 Kasım 2020. 7 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020.
 | Çin ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Siyaset ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Askeriye ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
- Çin taslakları
- Siyaset taslakları
- Askeriye taslakları
- Doğu Türkistan bağımsızlık hareketi
- İslamcı gruplar
- Cihatçı örgütler
- Asya'daki ayrılıkçı örgütler
- Amerika Birleşik Devletleri tarafından terör örgütü olarak tanımlanmış örgütler
- Rusya tarafından terör örgütü olarak tanımlanmış örgütler
- Türkiye tarafından terör örgütü olarak tanımlanmış örgütler
- Birleşik Krallık tarafından terör örgütü olarak tanımlanmış örgütler
- Birleşik Arap Emirlikleri tarafından terör örgütü olarak tanımlanmış örgütler
- Kazakistan tarafından terör örgütü olarak tanımlanmış örgütler
- 1990'larda Çin'de kurulan oluşumlar
- 1997'de Asya'da kurulan oluşumlar
- 1997'de kurulan kuruluşlar
- 1997'de kurulan İslami kuruluşlar
- Çin'de İslamcılık
- Pakistan'da İslamcılık
- Afganistan'da İslamcılık
- Suriye'de İslamcılık
- Kırgızistan tarafından terör örgütü olarak tanımlanmış örgütler