Taştdâr

Taştdâr, İslâm devletlerinin bazılarında, hükümdarların ellerini yıkamaları ve abdest almaları için önlerine leğen ve ibrik getirerek hizmet eden saray görevlisi.

Hükümdar elini yıkarken ona su döken saray görevlisi olan bu görevlilere "İbrikdar" da denilmekteydi. Taştdâr; Farsça taşt (leğen) ve dârdan (tutan) meydana gelmektedir. Taştdârın görev yaptığı yere taşthane denilmekteydi. Burada el ve kumaş yıkamakta kullanılan leğenler bulunurken, hükümdarın elbiseleri, mücevherleri ve mührü burada korunmaktaydı. Hükümdar seyahate veya sefere gittiğinde taşthane de onunla birlikte götürülürdü.

Taştdârlar hükümdara sadık ve güvenilir kişiler arasından seçilirdi. Harezmşahlar Devleti' nin kurucusu sayılan Anuş Tekin, Selçuklu Sultanı Melikşah' ın taştdarı olarak görev aldı. Gazneliler, Anadolu Selçukluları, Harezmşahlar, Salgurlular, Eyyûbîler, Memlûkler ve Delhi Sultanlığı' nda bu unvana sahip görevliler bulunmuştur. Anadolu Selçuklularında Taştdar yerine "Taştî" de kullanılmıştır. Memlükler'de taştdârlık hizmetini yürütenlerin reisine "Mihtâr" denilmiştir. Bunların armalarının çoğunda ibrik sembolü yer almıştır. Osmanlırda padişahın leğen-ibrik taşınması ve su işlerine bakan görevliye "İbrikdarbaşı" veya "Ser-ibrîkî” adı verilmişti.