Talât Tekin
Mehmet Talât Tekin | |
|---|---|
| Doğum | 16 Temmuz 1927 Tavşancıl, Dilovası, Kocaeli |
| Ölüm | 28 Kasım 2015 (88 yaşında) Bodrum, Muğla |
| Milliyet |  Türk |
| Eğitim | İstanbul Üniversitesi Kaliforniya Üniversitesi (Los Angeles) |
| Çocuk(lar) | Özlem Tekin |
| Kariyeri | |
| Dalı | Türkoloji Dilbilim |
| Çalıştığı kurumlar | Hacettepe Üniversitesi Yeditepe Üniversitesi |
| Tez | A Grammar of Orkhon Turkic (1965) |
| Doktora öğrencileri | Mehmet Ölmez |
Mehmet Talât Tekin (16 Temmuz 1927, Tavşancıl, Dilovası - 28 Kasım 2015, Bodrum), Türk dilbilimci, Türk edebiyatına önemli katkıları olan araştırmacı ve yazar.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tekin, 16 Temmuz 1927'de Tavşancıl, Dilovası'nda doğdu. Tavşancıl İlkokulu, Üsküdar Paşakapısı Ortaokulu ve Haydarpaşa Lisesini (1945) bitirdi. Yüksek öğrenimini Yüksek Öğretmen Okulu öğrencisi olarak İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde tamamladı (1951). İzmir, Trabzon ve Bitlis liselerinde öğretmenlik yaptı. 1957'de öğretmenlikten istifa etti, Türk Dil Kurumunda gramer uzmanı olarak çalışmaya başladı. 1961'de ABD'ye gitti. Kaliforniya Üniversitesinde "Orhon Yazıtları" üzerine doktorasını verdi (1965). Kaliforniya ve İndiana üniversitelerinde Türk Dili ve Edebiyatı okutmanı ve profesörü olarak çalıştı (1961-1972). 1972'de Türkiye'ye döndü ve Hacettepe Üniversitesine girdi. 1976'da Türk dili profesörü oldu. 1983'te Türk Dil Kurumu asli üyesi oldu. Fakat bilim kurulu üyelerinin Aydınlar Ocağı mensuplarından oluşturulduğunu gerekçe göstererek 1990 yılında Türk Dil Kurumundan istifa etti.[1] 1994'te emekliye ayrıldıktan sonra İstanbul'da Yeditepe Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanlığında bulundu. Talât Tekin, Türk dilleri konusunda "lehçe" veya "şive" terimlerini değil, "dil" terimini tercih etmiştir.
Türk ve dünya Türkoloji dergilerinde Türkçe ve İngilizce ilmî makaleleri yayımlandı. Talât Tekin şiir de yazmıştır.
Gözetiminde hem Türk dili hem de Türk dilbilimi alanında doktora çalışmaları hazırlanmıştır. Doğrudan yetiştirdiği öğrencilerin yanı sıra makaleleri ve kitaplarıyla bütün Türkoloji öğrencilerinin hocası olmuş, A Grammar of Orkhon Turkic ile de Türkiye dışında en çok tanınan, okunan Türk dilci olmuştur.[2]
28 Kasım 2015 tarihinde Bodrum'da hayatını kaybeden ünlü dilbilim profesörü Talat Tekin'in cenazesi aynı yerde toprağa verilmiştir.[2][3] Türk rock şarkıcısı Özlem Tekin'in babasıdır.
Yayımlanmış bazı kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]Prof. Dr. Mehmet Talât TEKİN'in yayımlanmış bazı kitapları şunlardır:[2]
- A Grammar of Orkhon Turkic, Indiana University Publications, Uralic and Altaic Series, Volume No. 69, Bloomington 1968. 419 s.
- Ana Türkçede Aslî Uzun Ünlüler, Hacettepe Üniversitesi yayınları, Seri B, No 15, Ankara 1975. 278 s.
- Tuna Bulgarları ve Dilleri, TDK: 530, Ankara 1987. 70 s. + 12°.
- Orhon Yazıtları, TDK: 540, Ankara 1988. 200 s. + tıpkıbasımlar ve tablolar. [Yeni baskıları: 2006 ve sonrası]
- Volga Bulgar Kitabeleri ve Volga Bulgarcası, TDK: 531, Ankara 1988. 212 s. + 91 resim.
- XI. Yüzyıl Türk Şiiri. Divanü Lugati't-Türk'teki Manzum Parçalar, TDK: 541, Ankara 1989. XI+272 s.
- Irk Bitig (The Book of Omens), Wiesbaden 1993, 133 s. [Türkçesi: Irk Bitig. Eski Uygurca Fal Kitabı, Ankara 2004, 127 s.]
- Hunların Dili, Doruk Yayınevi. 33, Ankara 1993. 59 s.
- Japonca ve Altay Dilleri, Doruk Yayınevi. 34, Ankara 1993. 95 s.
- Tunyukuk Yazıtı, Ankara 1994, 74 s. (4 levha ile).
- Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Ankara 1995, 192 s.
- Türkmence-Türkçe Sözlük, Ankara 1995, 728 s. [M. Ölmez, E. Ceylan, Z. Ölmez, S. Eker ile birlikte].
- Orhon Yazıtları. Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk, İstanbul 1995, 128 s. [2. baskı 1998; 3. baskı 2003, runik harfli metinle birlikte 152 s.]
- Tarih Boyunca Türkçenin Yazımı, Ankara 1997, 136 s.
- Türkoloji Eleştirileri, genişletilmiş 2. baskı, Ankara 1997, 408 s.
- Türk Dilleri -Giriş-,İstanbul 1999, 200 s. [M. Ölmez ile birlikte; 2. baskı 2003].
- Orhon Türkçesi Grameri, Ankara 2000, 272 s. [2. ve 3. baskıları 2003; yeni baskısı TDK yayınları arasında, 2016].
- Makaleler. 1. Altayistik, yay. haz. E. Yılmaz, N. Demir, Ankara 2003, XVI+384 s.
- Makaleler II. Tarihi Türk Yazı Dilleri, yay. haz. E. Yılmaz, N. Demir, Ankara 2004, X+626 s.
- Makaleler. 3. Çağdaş Türk Dilleri, yay. haz. E. Yılmaz, N. Demir, Ankara 2005, 560 s.
Hakkında yazılanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sertkaya, Osman Fikri; Eker, Süer; Şirin, Hatice; Uçar, Erdem (2017). Prof. Dr. Talât Tekin Hatıra Kitabı (2 cilt). İstanbul: Uluslararası Türk Akademisi, Çantay Kitabevi. ISBN 978-605-9574-05-1.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ TDK Haberler"Prof. Dr. Talât Tekin Türk Dil Kurumu Üyeliğinden İstifa Etti" (PDF). 1990/II (464). Türk Dil Kurumu. Ağustos 1990. s. 118.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b c "Prof. Dr. Mehmet Talât TEKİN vefat etti". 3 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2015.
- ^ "Özlem Tekin'in Acı Günü". 28 Kasım 2015. 29 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2015.
- ^ "academia.edu tanıtım sayfası". 27 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2018.
- Genel
- Ölmez, Mehmet (2016). "In memory of Professor Talat Tekin (1927-2015)". ALTAI HAKPO (İngilizce), 26. The Altaic Society Of Korea. ss. 181-186. doi:10.15816/ask.2016..26.011.
- Yılmaz, Emine (2016). "Prof. Dr. Talat Tekin'in Ardından" (PDF). Türkbilig, 31. ss. 205-222. ISSN 1302-6011. 31 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)20 Temmuz 2018.
- Sertkaya, Osman Fikri (2007). "Doğumunun 80. Yıl Dönümü Dolayısıyla Prof. Dr. Talat Tekin'in Hayatı ve Eserleri" (PDF). Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi, 672. ss. 874-88920 Temmuz 2018.
