Tarık bin Ziyad

Theodor Hoseman'ın Tarık bin Ziyad tasviri

Tarık bin Ziyad (Arapça: طارق بن زياد), Endülüs'te İslam hakimiyetini sağlamış Berberi asıllı Emevî komutandı. Cebelitarık Boğazı'nın adı kendisinden gelmiştir: Arapça cebel "dağ" demektir ve Cebel-i Tarık ise "Tarık'ın dağı" manasına gelmektedir. İspanya'daki Vizigot Krallığı'nın son kalıntılarının arasındaki karışıklık ortamında İspanyol Yahudileri ve bazı Vizigot yöneticilerinin daveti üzerine İspanya'ya 711 yılında çıkarak önemli birçok şehri alan komutandır.

Genel olarak Kuzey Afrika'da yaşayan bir Berberi ailesinden olduğu, Kuzey Afrika'nın fethi döneminde İslam orduları tarafından esir alındığı ve serbest bırakıldıktan sonra Emevi valisi Musa bin Nusayr'ın hizmetine girdiği kabul edilmektedir. Kökeninin İranlı ya da Arap olduğu yönünde iddialar da bulunmaktadır. Musa bin Nusayr'ın komutasında Tanca ve Sebte'nin fethine katıldı. 708 yılında Tanca valisi olan Tarık bin Ziyad Endülüs'ün fethine kadar bu görevde kaldı.

İspanya'daki karışıklıklardan istifade etmek isteyen Musa bin Nusayr, Tarık bin Ziyad'ı 711 yılında 7000 kişilik bir kuvvetle İspanya üzerine görevlendirdi. 7000 kişilik ordusu ile Cebelitarık Boğazı'nı geçen Tarık bin Ziyad İspanya'ya çıkar çıkmaz gemileri yaktırarak askerlerinin geri dönme umudunu kırdı. Askerlerine şu tarihi sözleri söyledi: “Arkanızda düşman gibi deniz, önünüzde deniz gibi düşman. Nereye kaçacaksınız? Vallahi sizin için ancak sadakat ve sabır kalmıştır. Düşmanın silahı, teçhizatı ve erzakı boldur. Sizin silah olarak ancak kılıçlarınız, erzak olarak da düşmanın elinden sahip olabileceğiniz vardır.”

Daha sonra Carteya ve Algeziras kentlerini aldıktan sonra Vizigot kralı Rodrigo'nun asker toplayıp üzerine geldiğini haber alınca Musa bin Nusayr'dan yardım istedi. Gelen 5000 kişilik yardım kuvveti ile birlikte Rio Barbeta'da Rodrigo'nun ordusu ile karşılaştı. Tarık bin Ziyad Guadalete Muharebesi olarak da bilinen savaşta Vizigot kralını ağır bir yenilgiye uğrattı. Bu başarının ardından Musa bin Nusayr da 10.000 kişilik bir kuvvetle İspanya'ya geçti. Onun başarılarını da kıskandığı için daha fazla ilerlememesini buyurdu. Ancak Tarık bin Ziyad ortamın müsait olduğunu düşünerek harekâtına devam etti. 712 yılında Toledo'yu ele geçirdikten sonra Córdoba, Archidor ve Libire kentlerini de ele geçirdi. Toledo'da Musa bin Nusayr'ın ordusuyla buluşan Tarık bin Ziyad emirlerini dinlemediği gerekçesiyle askerin önünde Musa bin Nusayr tarafından azarlandı. Ertesi yıl İslam orduları Zaragoza, Aragon, León, Lleida kentlerini ele geçirdi.

İspanya'nın fethinden sonra Musa bin Nusayr burada bazı komutanlar ve askerî birlikler bıraktı ve 714 senesinde Şam'a döndü. Yanında götürdüğü Tarık Bin Ziyad'ı Halife I. Velîd'e şikayet etti. Halife yaptığı araştırmada İspanya'nın gerçek fatihinin Tarık bin Ziyad olduğunu öğrendi. Onu cezalandırmadı ama ülkesine de geri göndermedi. Tarık Bin Ziyad ölümüne kadar Suriye'de yaşadı.