Tarahumara
| [[Dosya:Tarahumaras1.jpg İki Tarahumara erkeği |frameless]]Resim 1892 de Carl Lumholtz tarafından Tuaripa, Chihuahua da çekilmiştir | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
Rarámuri ra'ícha, İspanyolca | |
| Din | |
Tarahumara Meksika'da yaşayan bir yerli halktır. Kendilerinden "hızlı koşanlar" anlamına gelen Rarámuri diye sözederler. Koşmak kültürlerinin önemli bir ögesidir. Çok uzun mesafeleri (örneğin 150 km) üst düzey sporcularla benzer sürelerde koşabildikleri görülmüştür.
Chihuahua eyaletinin ulaşımı zor Sierra Tarahumara dağlarındaki Barranca del Cobre bölgesinde oturur, Tarahumara adı verilen kendi dillerini konuşurlar. Oturdukları bölge yaklaşık 65 000 km²dir, Chihuahua eyaletinin güney batı dörtte birini kaplar, Meksika'nın ortasındaki yüksek düzlükler ile Pasifik okyanusu arasındadır ve denizden 1500 ila 2400 m. yüksekliktedir.
Tarihleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölgedeki ilk yerleşim 15.000 yıl öncesinden kalma ok uçları buluntularıyla bilinmektedir. 1500-1600lü yıllarda gelen İspanyolların karşılaştığı insanlar mısır, kabak, biber, pamuk yetiştirerek tarım-avcılık karışımı bir hayat süren, kendi lehçeleri ve kendi reisleri olan ve politeist bir dine inanan birkaç gruptan oluşmaktaydı.
1606 sonrası İspanyolların yerlileri esir alıp köle olarak calıştırmalarına, ilk yüz yıl isyanlarla, ama daha sonra dağlık bölgelere çekilmek ve Cizvit misyonerlerini dışlamakla karşılık verdiler.
Aztekler, İspanyollar, Fransızlar ve Amerikalılara rağmen geleneklerini sürdürebilen Tarahumalar şimdi de modern Meksika'nın getirdiği sorunlara karşı mücadele vermektedirler.
Koşu geleneği
[değiştir | kaynağı değiştir]Yerleşimlerinin yolsuz ve dağlık bir bölgede ve çok dağınık olmasının Tarahumaların benzersiz koşu geleneğinin sürdürülmesinde bir rolü olduğu düşünülür.
Çocukluktan beri oynadıkları teperek koşma oyunu da şüphesiz bu geleneğin önemli bir parçasıdır. Bir nesneyi yanından koşarak ileri geçenlere ayakla atmak sonra da tekrar almak için onların atacakları ileri yöne koşmaktan oluşan bu grup oyun-yarışı, saatler hatta günler sürebilir. Oyunun merasim ve ölçüşme boyutları vardır.
Tarahumalar koşarken, yere önce topuk ya da parmaklarla değil, daha doğal olan orta ayakla dokunurlar. Ayak altına bilekten bağlı ince bir çarık giyerler.
Tarahumalar genelde ok ve yayla avlansalar bile geyik ve yabani hindi gibi avlarını yeterli dinlenme fırsatı vermeden koşup tekrar tekrar depara kalkma zorunda bırakarak halsiz düşürüp yakalayabilirler.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Carl Sofus Lumholtz: Unknown Mexico: A Record of Five Years' Exploration Among the Tribes of the Western Sierra Madre; In the Tierra Caliente of Tepic and Jalisco; and Among the Tarascos of Michoacan, (New York: Scribner's and Sons, 1902)
- Tarahumalardan da bahseden 5 yıllık bir antropolojik araştırma gezisini anlatan kitap.
- Wendell C. Bennett and Robert M. Zingg: The Tarahumara: an Indian tribe of northern Mexico, (Chicago: University of Chicago Press, 1935)
- 20 yüz yıl başlarında bu grubun geleneksel temel etnografyasını sunan kitap
- Christopher McDougall: Born to Run: A Hidden Tribe, Superathletes, and the Greatest Race the World Has Never Seen, (Knopf, 2009. ISBN 0-307-26630-3)
- Koşmak için doğanlar, gizemli kabile, süper atletler ve dünyanın en büyük yarışı.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tarahumara[ölü/kırık bağlantı]: Tarahumara dilinde İnternet Radyosu
