Tarahumaraca

Tahamaraca
Tahamaraca
Rarámuri ra'ícha
Ana dili olanlar	Meksika
Bölge	Chihuahua
Etnisite	Tarahumaralar
Konuşan sayısı	; 92.000
Dil ailesi	Uto-Aztek dilleri Tahamaraca;
Dil kodları
ISO 639-3	–
ELP	Tarahumara

Tarahumaraca (yerel adı Rarámuri ra'ícha "halk dili"^[1]) Meksika hükümetinin 2002'de gerçekleştirdiği bir nüfus sayımına göre, Chihuahua eyaletinde yaklaşık 70.000 Tarahumara (Rarámuri/Ralámuli) insanının konuştuğu Uto-Aztek dil ailesinden yerlilerin konuştuğu bir Meksika dilidir.

Sınıflandırma

Tarahumara dilinin daha önce Uto-Aztek dillerinin Taracahitik grubuna ait olduğu düşünülüyordu; ancak bu gruplandırma artık geçerli kabul edilmiyor. Günümüzde en yakın dil akrabası olan ve Sierra Madre Occidental'de de konuşulan Guarijío dili (Varihio, Huarijío) ile birlikte Tarahumaran grubunda yer almaktadır.

Kullanım

Dil, ilkokullarda ve yerel yönetimlerde kullanıldığı gibi, geleneksel dinî uygulamalarda ve yerel ticari ilişkilerde de kullanılmaktadır. Ethnologue'a göre Tarahumaraların yakınında veya arasında yaşayan İspanyolca konuşanlar, ticarette de sıklıkla İspanyolca kullanıyor. Aynı zamanda İspanyolca, yerli topluluklar arasında giderek daha yaygın hale geliyor. Şu anda konuşanların sadece %1'i kendi dillerinde okuryazar iken, bunların %20'si İspanyolca okuryazardır.

Kitle iletişim araçları

Rarámuri dilindeki programlar, Guachochi, Chihuahua'dan yayın yapan CDI'nin XETAR radyo istasyonu tarafından yapılmaktadır.

Notlar

^ Caballero 2008.

Alıntı yapılan eserler

Brambila, David (1976). Diccionario Rarámuri-Castellano (Tarahumara).
Burgess, Donald H. (1984). Langacker, Ronald W. (Ed.). "Western Tarahumara". Studies in Uto-Aztecan Grammar 4: Southern Uto-Aztecan Grammatical Sketches. Dallas: Summer Institute of Linguistics Publications in Linguistics. 56: 1-149.
Choguita Rarámuri (Tarahumara) Phonology and Morphology (PDF) (PhD tez). University of California at Berkeley. 2008.
Dakin, Karen (2007). "Final Features and Proto-Uto-Aztecan: A Contribution Using Morphological Reconstruction". Dubenion-Smith, Shannon (Ed.). Historical Linguistics 2005: Selected Papers from the 17th International Conference on Historical Linguistics. John Benjamins. ss. 295-310. |ad= eksik (yardım)
Deimel, Claus (2001). Nawésari: texte aus der Sierra Tarahumara. Berlin: D. Reimer.
Miller, Wick R (1983). "Uto-Aztecan Languages". Ortiz, Alfonso (Ed.). Handbook of North American Indians, 10. Washington, D. C.: Smithsonian Institution. ss. 113-124.
Valiñas, L. (2001). "Lengua,dialectos e identidad étnica en la Sierra tarahumara" [Language, dialect and ethnic identity in the Sierra Tarahumara]. E.Porras (Ed.). Identidad y cultura en la sierra Tarahumara. Mexico: Instituto Nacional de Antropologíae Historia. ss. 105-125. |ad= ve |soyadı= eksik (yardım); |ad= eksik (yardım)

Konuyla ilgili yayınlar

Caballero, Gabriela. 2022. Choguita Rarámuri'nin grameri . Berlin: Dil Bilimi Yayınları.
Gorney, Cynthia. 2008. Tarahumara Halkı . National Geographic, Kasım 2008.
Hilton, Kenneth Simon. 1993. Tarahumara Sözlüğü . Tucson, AZ: Instituto Linguistico de Verano.
Zamarrón, Jose Luis & Hill, Jane H. 2001. Dilin ilerlemesi ve dengelenmesi . Cordoba: Colección Científica.

Dış bağlantılar

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Rarámuri'ye çevrildi .Tarahumara Kitapları | Libros Tarahumaras .

[FOOTNOTECaballero2008-1] Caballero 2008.

[1]