Telipinu (Halep)
Telipinu, MÖ 14. yüzyılın ikinci yarısında yaşamış bir Hitit prensidir. Hitit kralı I. Şuppiluliuma’nın oğludur. Hitit devletine bağlı olarak önce Kizzuvatna bölgesinin sonra Halep’in büyük rahibi ve fiilen yöneticisi olarak atanmıştır.
Telipinu, I. Şuppiluliuma’nın bilinen beş oğlundan biridir. Annesi Kraliçe Henti’dir. I. Şuppiluliuma’nın krallığının erken yıllarında, yaklaşık olarak MÖ 1340 yılı civarında,[1] Hititlere bağlı bir bölge olan Kizzuvatna’ya baş rahip olarak atanmıştır.[2][3] Belgenin detaylarından rahiplik pozisyonun sadece dini bir rol olmayıp aynı zamanda bölgenin yöneticisi olduğu anlaşılmaktadır.[4] Nitekim, babasının Suriye’deki savaşlarına katıldığı ve çeşitli operasyonlara başarıyla komuta ettiği bilinmektedir.[5] Suriye bölgesinin Hitit kontrolüne geçmesiyle I. Şuppiluliuma, Telipinu’yu Halep şehrinin rahip-kralı olarak atamış ve kardeşleri II. Arnuvanda ve ardından II. Murşili’nin tahta çıkmasından sonra da bu görevine devam etmiştir. Saltanatı hakkında çok az şey bilinmektedir. Ancak bölgedeki otoritesi, kardeşi II. Murşili’nin onu Amurru kralı Tuppi-Teşşub tarafından açılan bir dava ile ilgili bir tahkim kararında gelecektek oluşabilecek yasal anlaşmazlıklarda arabulucu olarak atamasından anlaşılmaktadır.[6] Telipinu, II. Murşili’nin hükümdarlığının 9. senesinde, yani tahminen olarak MÖ 1313 yılında ölmüş, yerine oğlu Talmi-Şarruma Halep kralı olarak II. Murşili’nin onayıyla atanmıştır.[7] Talmi-Şarruma ve Telipinu’nun isimlerinin yazılı olduğu Luvice bir kitabe günümüzde Halep müzesindedir.[8]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Verilen tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır. Hitit krallarının 'uzun', 'orta' ve 'kısa' kronolojiye göre karşılaştırmalı bir listesi için: Alpaslan, M. (2009) Hititolojiye Giriş, s. 155.
- ^ CTH 44; Goetze 1940, 12-16.
- ^ Bryce 2005, s. 160.
- ^ Bryce 1992, ss. 7-9; Goetze 1940, ss. 12-16.
- ^ (CTH 40); Del Monte 2009, ss. 86-90; Bryce 1992, ss. 10-11.
- ^ Wilhelm 2013, s. 513; Bryce 2992, ss. 16-17; dokümanın (CTH 63) ingilizce tercümesi için bknz. Beckman 1999, ss. 170-173.
- ^ Bryce 1992, s. 18; Bryce 2005, s. 204. Bu doküman (CTH 75) II. Murşili’nin oğlu II. Muvatalli dönemine ait bir kopyadan bilinmektedir. İngilizce tercümesi için bknz. Beckman 1999 ss. 93-95.
- ^ Yazıtın Hitit Anıtları sayfasındaki bilgisi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Beckman, G. (1999) Hittite Diplomatic Texts, 2. baskı, Atlanta: Scholars.
- Bryce, T. (1992) “The Role of Telipinu, the Priest, in the Hittite Kingdom”, Hethitica 11: 5-18.
- Bryce, T. (2005) The Kingdom of the Hittites, Oxford: Oxford University.
- Goetze, A. (1940) Kizzuwatna and the Problem of Hittite Geography, New Haven: Yale University.
- Wilhelm, G. (2013) “Telipinu. C. Priester und König von Halab” in Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie Cilt 13, Fasikül 7./8., Berlin: de Gruyter, s. 513.