Telli turna
| Telli turna | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Anthropoides virgo
Pallas, 1773 | ||||||||||||||
 | ||||||||||||||
| Sinonimler | ||||||||||||||
|
.png){kind=small} | Turnamsılar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Telli turna (Anthropoides virgo), turnagiller (Gruidae) familyasına ait bir kuş türü.
Telli turnaların gözünün arka tarafından bir tutam tüyün aşağıya doğru sarkmasından ötürü adlarını buradan almışlardır.
Telli turna, Moğolistan, Kuzey Doğu Çin, Karadeniz ve Orta Avrupa Sibirya'da bulunan turna türüdür.
155–180 cm kanat açıklığı, 85-100 santimetre uzunluğunda, 2–3 kg ağırlığında, bayağı turnadan ufakça daha küçük ama benzer kuş tüyü olan bir turnadır. Telli turnalar en küçük turna türüdür. Bu kuş türü tamamen göçmen bir kuş türüdür. Afrika ve Güney Asya'da kışlarlar.
Telli turnalar, ilkbahar ve yaz aylarında kuzeye, kış aylarında ise güneye gruplar halinde göç ederler. Bu kuzeyden güneye göç zamanları temmuz ayında başlar ve ekim ayının başına kadar devam eder. Kışı Afrika'da geçirenler Batı Avrasya'dan gelir. Hindistan Yarımadası'nda geçirenler ise Moğolistan, Çin ve Asya'dan gelmektedir. Hindistan'a ulaşmak için Himalaya Dağlarını geçmek zorundadırlar. Bu yolculuklar sırasında birçok telli turna yorgunluktan ve altın kartalların avından dolayı ölmektedir.
Telli turnalar genellikle, kış boyunca kuru otlaklarda bulunurken, üreme mevsimi esnasında bataklık alanlar yaşam yeri olarak tercih edilir. Nemli bataklıklar, bozkır habitatları ve çayırlar, seçilebileceği diğer alanlardır. Yuvalarını yaparken yavrularını ve kendilerini gizleyecek kadar uzun fakat yumurtalarını kuluçkaya yatırdıkları zaman avcıları görmesine olanak sağlayacak kadar kısa olan bitki örtülerini tercih ederler.
Kışı Afrika'da geçirdikten sonra Mart-Nisan aylarında Türkiye'ye gelen ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde dört farklı sulak alanda ürediği bilinen[1] telli turnaların son ürediği alan Muş'un Bulanık Ovası'ndaki Murat Nehri üzerinde bulunan adalar olarak bilinir. Telli turnaların tüm Avrupa'da üreyen son 11 bireyinin Bulanık Ovası'nda kısıtlı bir alanda bulunmakta olduğu tespit edilmişti[2] ancak Doğal Hayatı Koruma Vakfı'nın 2019 yılında yayımladığı, kuş gözlemcilerinin 2014-2017 yılları arasındaki kayıtlarını içeren Türkiye Üreyen Kuş Atlası'nda bu türün artık Türkiye'de üreyen nüfusunun kalmadığı bildirilmiştir.[1] Bulanık Ovası'nda Murat Nehri üzerindeki adalarda artan koyun otlatma faaliyeti sonucu soyunun yok olmasına yol açmış olduğu tahmin ediliyor.[1]
Telli turnalar Hindistan Kültüründe sembolik olarak öneme sahiptir. Telli turnalar, Kuzey Hindistan dillerinde Koonj ya da Kurjaa olarak bilinmektedir. Bölgenin şiirinde, edebiyatında ve deyimlerinde çokça yer tutar. Koonj için sıklıkla, uzağa gitmeye cesaret eden ya da tehlikeli yolculuklara çıkan insanlar için mecazi göndermeler yapılır.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Türkiye Üreyen Kuş Atlası" (PDF). WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), İstanbul, Türkiye, Ocak 2019. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020.
- ^ "Son 11 Bireyi Muş-Bulanık'ta yaşayan telli turnaların nesli yok olma tehlikesi ile karşı karşıya". Muş Valiliği web siesi. 26 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020.
- ^ "ORNITO.ORG | Telli Turna". ORNITO.ORG. 16 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.