Bataklık
Bataklık, yer altı sularının çok yüksek olduğu, çoğu zaman yüzeye çıktığı, toprağı aşırı ıslak olduğu, su göllenmelerinin görüldüğü yerlerdir. Bataklıklar çevrelerine göre alçakta, çanak-çukur şeklinde yerlerdir. Donmuş sahaların yüzeyinde yazın çözülmeye bağlı bataklık oluşabilir. Kurak alanlarda tuzlu bataklıklar oluşabilir.[1]
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bataklıklar üstüne basıldığında ya da bir ağırlık geldiğinde içine batabilen, rutubetli ve çamurlaşmış toprak alanlardır. Bataklığın çevresinde kil vb. su geçirmez katmanlar bulunur.
Bataklıklar; nehirler, taşkın düzlükleri, turbalıklar, tuzlalar, göller, deniz çayırı yatakları, mangrovlar, sığ gel-git alanları, mercanlar ve barajlar ile birlikte sulak alan tanımı içine girmektedir. Suya doygun toprakların bulunduğu bu alanlarda hidrofitler (su bitkileri) bulunur.
Bataklık ve sazlıklar, yüzeysel akış, yer altı suları ve yağış ile beslenirler. Seller ve taşkınlar da bu alanların beslenmesinde önemlidir. Taşkınlar ile bataklıklara gelen kil, silt, kum gibi malzemeler bu alanların gözenekliliğini artırırken, geçirimliliğini düşürür. Hidrolojik olarak bataklıklar yarı geçirimli veya geçirimsiz ortam kabul edilir.[2]
Etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Sıtma hastalığının kaynağı olması ve tarım arazisi elde etme nedenleriyle bataklıklar kurutulmaya çalışılır. Ayrıca bataklıklar çevre halkı tarafından kötü koku yayması ve burada barınan yaban domuzu gibi hayvanların ekinlerine zarar vermesi gibi nedenlerle de istenmemektedir. Orduların geçiş yolunu zorlaştırması, bataklıkların kurutulmak istenmesinin eski bir nedenidir.[3]
Yerkürenin tatlı sularının %11'i bataklık-sazlık alanlarda bulunur. Bataklıklar, sularını açık denizlere ulaştıramayan kapalı havzalı akarsuların sona erdiği yerlerinden biridir. Bataklık ve sazlıkların çevreleri yazın da kurumadıkları için küçükbaş ve büyükbaş hayvanlar için otlanma alanıdır.[2]
Müdahaleler
[değiştir | kaynağı değiştir]Bataklıklar genellikle en yakın akarsuya doğru açılan kanallarla kurutulmaya çalışılır. Bazı bataklık alanlarına kurutulması için okaliptüs gibi yoğun su tüketen ağaçlar dikilmiştir. Fakat bataklık kuruduktan sonra hâlen su tüketen bu bitkiler kesilmeye çalışılmaktadır.[4] Bataklık sularından kirlilik ve kötü koku nedeniyle çoğunlukla yararlanılamaz. Bu durumlarda bataklık sularının sondaj delikleri açılarak yer altı sularına aktarılması teklif edilmektedir. Bu yöntem yer altı sularını da desteklemektedir.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ İZBIRAK, Reşat (1992). Coğrafya Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. s. 319. ISBN 975-11-0665-6.
- ^ a b "Sulak Alanlar" (PDF). T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı. 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ HANİLÇE, Dr. Murat (2018). "OSMANLI DEVLETİ'NİN BATAKLIK KURUTMA UYGULAMALARINA BİR BAKIŞ:TOKAT KAZ GÖLÜ ÖRNEĞİ (1870-1892)". Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ "Suları kurutan okaliptüslerin kesilmesine destek". cnnturk.com. 9 Aralık 2014. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2019.
- ^ TOPKAYA, Dr. Mehmet (1950). "Türkiye'de Feyezan ve Bataklık Sularının faydalı hale getirilmesi hususunda bazı Jeolojik Görüşler". dergipark.org.tr. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
 | Coğrafî terim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |