Thaddäus Haenke
Thaddeus Xaverius Peregrinus Haenke (5 Ekim 1761 - 4 Kasım 1816) (Çekçe: Tadeáš Haenke; İspanyolca: Tadeo Haenke), Kuzey ve Güney Amerika, Avustralya, Filipinler, Yeni Zelanda ve Marianas kıyıları da dahil olmak üzere Pasifik havzasının önemli bir bölümünün florasını araştıran Çek botanikçi. Topladığı bitki örnekleri, bu bölgelerdeki, özellikle Güney Amerika ve Filipinler'deki birçok bitkinin ilk bilimsel açıklamalarının temelini oluşturdu. Kapsamlı botanik çalışmaları ve geniş kapsamlı seyahatleri nedeniyle "Çek Humboldt"u olarak anıldı.[1] Bitki bilim mahlası Haenke'dir.[2]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Haenke, 5 Ekim 1761'de Bohemya'nın Kreibitz köyünde (şimdi Chřibská, Çekya) doğdu. Ailesi Alman kökenliydi ve babası Elias George Thomas Haenke, aynı zamanda belediye başkanı olarak da görev yapan başarılı bir avukat ve çiftçiydi. Çocukluğundan beri meraklı bir doğa gözlemcisi olan Haenke, eğitimi boyunca bu ilginin peşinden gitti. Akıl hocasının botanik profesörü Joseph Gottfried Mikan olduğu Prag Üniversitesi'nde doğa bilimleri ve felsefe okudu. Mikan'a asistanlık yaptı ve okulun botanik bahçelerinin bakımına yardımcı oldu. Haenke, 1782'de doktora derecesi aldı, 1786'ya kadar Prag'da çalışmaya devam etti ve ardından Nikolaus Joseph von Jacquin'den tıp ve botanik eğitimi aldığı Viyana Üniversitesi'nde eğitimine devam etti.[1][3]
Öğrencilik zamanlarında, Çek Cumhuriyeti'nden bitki örnekleri topladı; Linnaeus'un Genera Plantarum'unun bir baskısını düzenledi (1791'de yayınlandı) ve Çek Kraliyet Bilim Derneği'nden gümüş madalya aldı. Aynı zamanda başarılı bir müzisyen ve yetenekli bir illüstratördü. Beş farklı dil konuşuyordu.[3][4]
Haenke'nin 15.000'den fazla örnekten oluşan botanik koleksiyonu, ölümünden sonra Cádiz'de bulundu. 1821'de Çek Ulusal Müzesi tarafından satın alındı ve Prag'a transfer edildi. Çek botanikçi Karel Bořivoj Presl, Haenke'nin Amerika ve Filipinler'de toplandığı ve Cadiz'den satın alınan botanik örneklerine dayanan bir çalışma olan "Reliquiae Haenkeanae" yi (1825-1835 yılları arasında yayınlanmıştır) üretmek için yaklaşık 15 yıl harcadı.[3]
Alaska'daki Haenke Adası ve Haenke Buzulu onun onuruna adlandırılmıştır.
Yaklaşık 240 takson onun adını taşır, örneğin;
- Alpinia haenkei
- Berberis haenkeana
- Bromus haenkeanus
- Carex haenkeana
- Ceratochloa haenkeana
- Hymenoxys haenkeana
- Leptosolena haenkei
- Lobelia haenkeana
- Loranthus haenkeanus
- Mascagnia haenkeana
- Pseudogynoxys haenkei
- Pteris haenkeana
- Salvia haenkei
- Schinopsis haenkeana
- Waltheria haenkeana
