Termokarst

Termokarst, Arktik bölgelerde ve daha az olmak üzere Himalayalar ile İsviçre Alpleri'nde görülen bir yeryüzü şeklidir. Buz bakımından zengin donmuş toprak erirken oluşan bataklık oyukların ve küçük tümseklerin çok düzensiz yüzeyleri ile ayırt edilebilen bir arazi türüdür.

Genel özellikleri

Bu çukurlu yüzeyler, karstik bölgelerde bulunan ve eriyik tarafından oluşturulan yüzeylere benzediği için yapılarında kireçtaşı olmamasına rağmen karst terimi eklenerek adlandırıldılar. Kış başlangıcıyla ve don kabarmasından dolayı yüzeyde oluşan küçük kubbeler geçici özelliklerdir.^[1]

Bir sonraki yaz erimesinin gelmesiyle bu yeryüzü şekilleri yıkılır ve artlarında küçük yüzey depresyonları bırakırlar. Bazı buz lensleri büyür ve çok sene süren ve bazen erimeye başlayana kadar otlarla ve sazlıklarla kaplanan daha büyük yüzey çukurları oluştururlar. Bu kubbeli yüzeyler, ya yıllık olarak ya daha uzun periyotlardan sonra yıkılır ve düz olmayan yüzeylere katılan depresyonları oluştururlar. Bütün bunlar termokarstın genel özelliklerindendir.^[2]

Bununla ilgili kavram olan ve aynı zamanda çözülme gölü ya da mağara gölü olarak adlandırılan termokarst gölü genelde derin olmayan, depresyonda toprak-buz karışımından erimiş sudan oluşur. Depresyonlar genelde toprak-buz karışımı ile temasta olan zemin seviyelerinin yıkılmasıyla ortaya çıkarlar. Toprak-buz substratın sürdürülen erimesi termokarst göllerin drenajına ve sonuç olarak onların yok olmalarına sebep olabilir ve bu durumlarda onlar jeomorfolojik olarak geçici olgulardır. Son yıllarda termokarst gölleri Sibirya ve tundra çevrelerde giderek yaygınlaşmıştır.^[3]

Kaynakça

^ Bucksch, Herbert. Dictionary Geotechnical Engineering. New York, Springer, 1997
^ Phillips, Marcia, Lukas U. Arenson, and Sarah M. Springman, eds. Permafrost London, Taylor & Francis, 2003.
^ Smith, L. C., Sheng, Y., MacDonald, G. M. & Hinzman, L. D. (2005). "Disappearing arctic lakes.". Science 308: 1429.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Termokarst ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

TÜBİTAK Kutup Bilimleri Ansiklopedisi'nde Termokarst

[1] Bucksch, Herbert. Dictionary Geotechnical Engineering. New York, Springer, 1997

[2] Phillips, Marcia, Lukas U. Arenson, and Sarah M. Springman, eds. Permafrost London, Taylor & Francis, 2003.

[3] Smith, L. C., Sheng, Y., MacDonald, G. M. & Hinzman, L. D. (2005). "Disappearing arctic lakes.". Science 308: 1429.

[1]

[2]

[3]