Thorvald Stauning

Thorvald Stauning, 1927

Thorvald August Marinus Stauning (d. 26 Ekim 1873, Kopenhag – ö. 3 Mayıs 1942), Danimarka'nın ilk sosyal demokrat başbakanıydı. 1924-26 yılları arasında ilk başbakanlığını, 1933-35 yılları arasında savunma bakanlığı ve 1929'dan 1942'deki ölümüne kadar ikinci başbakanlığını yaptı.

Stauning'in öncülüğünde, Danimarka, diğer bazı Batı Avrupa devletleri gibi sosyal bir refah devleti hâline geldi. Ve ömründe, kontrolünün dışında gelişen olaylar yüzünden pek çok sosyal demokratik hedefi engellense de, Stauning, zor zamanlarda ülkesine ettiği önderlikten ötürü 20. yüzyılın en takdir edilen Danimarkalı devlet adamlarından biridir.

Grönland'da geniş bir dağ silsilesi, Stauning Alpleri adını almıştır.

Hayatı

Stauning, gençliğinde bir tütün paketleme işçisiydi ve genç yaşında sendikal hareketlere dahil oldu. 1896'dan 1908'e kadar Danimarkalı Tütün İşçileri Sendikası'nın bir alt kolu olan Tütün Paketleyicileri Sendikası'nın başkanıydı. 1906'da milletvekilliğine seçildi. 1910'da Sosyal Demokratik Parti'nin başkanı seçildi ve 1939'a kadar öyle kaldı. 1916-20 yılları arasında bakanlık yaptı.

1924'te başbakanlık koltuğuna oturan Stauning'in 1. kabinesi; sadece ilk tamamen sosyal demokrat kabine olduğu için değil, aynı zamanda bir kadın, Nina Bang, eğitim bakanlığına atandığı için de önemli bir kabineydi.

Stauning'in ikinci hükûmet kabinesi, Nazi Almanyası'nın Norveç ve Danimarka'ya saldırdığı Weserübung Harekâtı'na, 9 Nisan 1940'a kadar, ayakta kaldı. Ondan sonra, "Üçüncü Thorvald Stauning Kabinesi" olarak adlandırılan 3. kabinesi, tüm siyasi partileri içerecek şekilde genişletildi. Nazi işgali altındaki ülkelerin diğer pek çok hükûmetinin aksine Danimarka Kralı X. Christian ve hükûmeti, orduya ve deniz kuvvetlerine savaşmayı bırakmalarını emretti ve işgal altındaki ülkelerinde kalmayı seçtiler ki bunun, Nazi işgalinin Danimarka'da, Hitler'in kontrolü altındaki diğer ülkelere göre daha yumuşak geçmesine katkıda bulunduğuna inanılır. Stauning, 1942'de öldüğünde, Nazi egemen Avrupa'da sosyal demokrasinin geleceğine dair derin bir bunalım içerisindeydi.