Tiyamin
 Tiyamin (Vitamin B1) | |
| Genel özellikleri | |
|---|---|
| Kimyasal formülü | C12H17CIN4OS |
| Moleküler ağırlığı | 300,81 g/mol |
| Vitamin özellikleri | |
| Çözünürlüğü | Su |
| Günlük alınması gereken miktar (Yetişkin erkek) | 1200 µg/gün |
| Günlük alınması gereken miktar (Yetişkin kadın) | 1000 µg/gün |
| Eksikliği | |
| |
| Fazlalığı | |
| |
| Kaynakları | |
Tiyamin, bir diğer ismiyle B1 vitamini, kimyasal formülü C12H17ClN4OS olan renksiz bir bileşiktir. "Thio-vitamine" ("sülfür-içeren vitamin") anlamına gelmekte olup suda çözülebilen B kompleks vitaminlerinden birisidir.
İlk keşfedilen B vitaminidir. 1926 yılında saf olarak elde edildi. 1890 yılında Hollandalı hekim Eijkman, yıkanmış beyazlatılmış pirinçle tavukları beslediğinde, tavukların bacaklarında felçler, başlarında kasılmalar gördü. Sonra bu tavukları tesadüfi olarak kabuklu pirinçle beslemek zorunda kaldı ve bu hastalıkların yok olduğunu hayretle gördü. Uzak Doğudaki beriberi hastalığının sebebini kabuğu soyulmuş pirinçlerin çok yenmesine bağladı. Pirincin kabuğunda beriberi hastalığını tedavi eden maddenin olduğunu söyledi. Bundan sonra, bu madde elde edilmeye çalışıldı. 1936 yılında suni olarak elde edildi.
Karbonhidrat metabolizması için çok önemlidir. Tiamin pirofosfat (TPP) tiyaminin aktif şeklidir ve pirüvat dehidrogenaz, a-keto-glutarat dehidrogenaz, transketolaz enzimlerine koenzimdir. Pirüvat dehidrogenaz ve a-keto-glutat dehidrogenaz karbonhidrat metabolizması için gerekliyken, transketolaz pentoz fosfat yolunda aktivite gösteren bir enzimdir.
Eksikliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Tiyamin eksikliğinde, hücrelerin bazı amino asitlerin ve pirüvik asidin kullanılması azalırken, yağ kullanımı artar. Tiyamin eksikliğinde görülen sorunların ve bozuklukların ana nedeni de budur. Tiyamin eksikliğinin semptomları olarak şunları sıralayabiliriz:
- İştahsızlık,
- Depresyon,
- Yorgunluk,
- Sindirim rahatsızlıkları,
- Kas ve sinir rahatsızlıkları,
- Beriberi hastalığı
Merkezi sinir sistemi enerji ihtiyacını karbonhidrat metabolizmasından karşıladığı için tiyamin eksikliğinde en çok etkilenen vücut bölümlerinden biri de merkezi sinir sistemidir. Nöronlarda kromatoliz görülmesi riski yükselir. Aynı zamanda, tiyamin eksikliği nöron aksonlarını saran miyelin tabakasının aşınmasına ve yok olmasına neden olabilir. Bu ise ciddi nörolojik hastalıklara ve bozukluklara neden olabilir.
Merkezi sinir sistemi ile beraber karbonhidrat metabolizmasıyla enerji ihtiyacını karşılayan diğer bir yapı da kalptir. Tiyamin eksiği ile beraber gelen karbonhidrat metabolizmasındaki düşüş ve sorunlar kalp kasını zayıflatır ve bu zamanla ciddi kardiyovasküler sorunlar yaratabilir.
Bunların dışında tiyamin hastalığı sindirim sistemi (gastrointestinal) bozukluklara neden olabilir. Tiyamin eksikliğinin en belirgin sonucu da beriberi hastalığıdır.
- Wernicke-Korsakoff sendromu
Kronik alkoliklerde tiyamin eksikliğine bağlı görülen, sinir sistemini etkileyen tablodur. Hastalık Wernicke ensefalopatisi ve Korsakoff psikozundan oluşur. Hastalarda ataksi, spastik parapleji, mental konfüzyon, apati, hafıza kaybı, nistagmus gibi bulgular görülür. Ensefalopati tiyamin verilmesi ile gerilerken, psikoz tablosu gerilemez.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Thiamine" 8 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- "Branched-Chain Amino Acid Metabolism" 8 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at ncbi.nlm.nih.gov
- Thiamin deficiency in poultry22 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Type of vitamin B1 could treat common cause of blindness 22 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
