Tigranakert (Artsah)
Ermenice: Արցախի Տիգրանակերտ, Arts'akhi Tigranakert | |
.jpg) Tigranakert şehir duvarının bir parçası | |
  Tigranakert Azerbaycan'daki konumu | |
| Konum | Ağdam, Azerbaycan |
|---|---|
| Koordinatlar | 40°03′55″K 46°54′21″D / 40.06528°K 46.90583°D |
| Tarihçe | |
| Kurucu | Büyük Tigran |
| Kuruluş | MÖ 2.–1. yüzyıllar |
| Kazı tarihleri | 2005–günümüz |
Tigranakert (Ermenice: Արցախի Տիգրանակերտ, Arts'akhi Tigranakert), aynı zamanda Artsah Tigranakerti,[1] Azerbaycan'ın Ağdam Rayonu'nda bulunan, Helenistik Dönem'den kalma yıkık bir Ermeni şehridir.
Şehir, Ermeni Kralı Büyük Tigranes'in (h. MÖ 95-55) onuruna adlandırılan ve aynı adı taşıyan Ermeni platosundaki birkaç eski şehirden biridir ve Artsakh adı eski Ermenistan Krallığı'ndaki tarihi Artsah iline atıfta bulunur.[2] Robert Hewsen ve Babken Harutyunyan gibi bazı bilim insanları, bu özel Tigranakert'in Büyük Tigranes'ın babası I. Tigranes (h. yaklaşık MÖ 123-95) tarafından da kurulmuş olabileceğini öne sürdüler.[3] Yaklaşık 50 hektarlık bir alanı kaplar ve Haçınçay Nehri'nin yaklaşık dört kilometre güneyinde yer alır.
Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'ndan sonra Ermeni güçlerinin işgali altına girdi ve 2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması'nın bir parçası olarak Azerbaycan'a devredildiği Kasım 2020'ye kadar tek yanlı bağımsızlık ilan eden Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin bir parçası idi.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Birincil kaynaklar ilk olarak 7. yüzyılda Tigranakert'ten bahseder ve Utik ilinde aslında aynı adı taşıyan iki şehir olduğunu belirtir.[4] Arkeologlar ve tarihçiler, Kral I. Tigranes ya da oğlu ve halefi Kral Büyük Tigranes'in hükümdarlığı sırasında, şehrin kuruluşunu MÖ 120-80'lere tarihler. Robert Hewsen, II. Tigranes'in ismini taşıyan herhangi bir madeni para veya yazıt henüz ortaya çıkarılmadığı için bu atfı sorguladı.[5] İkinci Tigranakert'in kalıntılarının Gardman semtinde olduğu düşünülse de, bu kalıntılara dair bir ize henüz ulaşılamadı. Tigranakert, MS 625 baharında Bizans imparatoru Herakleios (h. 610-641) ve Sasani kuvvetleri arasında Sasanilerin mağlubiyeti ile sonuçlanan savaşın gerçekleştiği yerdi.[6] Bölgede hem Ermenice hem de Yunanca 5. ve 7. yüzyıla tarihlenen yazıtlar ortaya çıkarıldı.[7]
İlk Tigranakert'in Orta Çağ'ın başlarında yıkılışından sonra şehrin adı korunmuş ve Tngrnakert, Tarnakert, Taraniurt, Tarnagiurt ve Tetrakerte olarak yerel coğrafyada sürekli olarak kullanılmıştır.[2][4] 2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması'nın bir parçası olarak Ağdam çevresindeki bölgenin geri kalanıyla birlikte Azerbaycan'a teslim edilmesine kadar Askeran ilinin bir parçası olarak de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin kontrolü altındaydı.
Kazılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Tigranakert'teki kazılar, ilk keşfedildiği Mart 2005'te başladı ve daha sonra Ermenistan Bilimler Akademisi Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü'nden Dr. Hamlet L. Petrosyan'ın başkanlığında devam etti. Arkeologlar, kentin iki ana duvarının yanı sıra Hellenistik tarzda kuleler ve beşinci ile yedinci yüzyıllara tarihlenen bir Ermeni bazilikasını ortaya çıkardılar.[8] 2008 yılında, kazı ekibi finansman sorunları ile karşılaşmaya başladı, ancak Dağlık Karabağ Cumhuriyeti yetkilileri daha fazla araştırmaya devam etmek için 30 milyon dram tahsis etme sözü verdi.[9] 2008–2010 kazıları sırasında, Part hükümdarları Mithridates IV'e (h. 57-54) ve Orodes II'ye (h. 57-37) atfedilen gümüş sikkeler bulundu.[10]
Haziran 2010'da, Tigranakert'in kalıntılarından çıkarılan eserlerin incelenmesi ve korunması için kurulan bir müze, eski Ağdam kenti yakınlarındaki komşu Şahbulağ Kalesi'nde açıldı.[8]
Fotoğraf galerisi
[değiştir | kaynağı değiştir]-
-
-
Savunma duvarından bir görünüm -
Tigranakert şehrinin Aşağı Bölgesi -
Aşağı Bölge -
Tigranakert şehir surları -
Tigranakert şehir surları -
Tigranakert kalesi -
-
-
-
.jpg)
.jpg)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Canepa 2018, s. 104.
- ^ a b Petrosyan, Hamlet L (2010). "Tigranakert in Artsakh 6 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.," in Tigranes the Great. Yerevan, pp. 380-87.
- ^ Armenia: A Historical Atlas. Chicago: University of Chicago Press. 2001. ss. 58, 73, map 62. ISBN 0-226-33228-4.
- ^ a b Hewsen, Armenia, p. 58.
- ^ Hewsen, Robert H., "Three New Books about Arts'akh," Journal of the Society for Armenian Studies 22 (2013), p. 295.
- ^ Hewsen 2001.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2021.
- ^ a b "Museum at Ancient Ruins of Tigranakert Opens in Nagorno-Karabakh 23 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Asbarez. June 8, 2010. Retrieved July 1, 2010.
- ^ Harutyunyan, Arpi. "Research in Ruins: Tigranakert project threatened by lack of finances 4 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." ArmeniaNow. April 11, 2008. Retrieved March 25, 2010.
- ^ Petrosyan 2010, s. 386.
Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Rival Visions and New Royal Identities in Post- Achaemenid Anatolia and the Caucasus". The Iranian Expanse: Transforming Royal Identity through Architecture, Landscape, and the Built Environment, 550 BCE–642 CE. University of California Press. 2018. ss. 95-121. ISBN 9780520964365. 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2021.
- Petrosyan (2010). "Tigranakert in Artsakh". Erivan: 380-387.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Tigranakert of Artsakh: http://www.tigranakert.am/index.php 2 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., http://www.tigranakert.am/rus/index.php 28 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- Zareh Tjeknavorian (Director) (2007). Tigranakert: An Armenian Odyssey. Yergir Union and Naregatsi Film Center. 10 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2021.
- Tigranakert of Artsakh 24 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. on CNN