Tirol Kontluğu
Tirol Kontluğu | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1140-1919 | |||||||||||
 Bayrak
 Arma
| |||||||||||
 | |||||||||||
| Tür | Kutsal Roma İmparatorluğu'na bağlı kontluk (1806'ya kadar) | ||||||||||
| Başkent | Merano | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Venedikçe Lombardca Ladince | ||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Tirol Kontluğu, 1140 yılında kurulan Kutsal Roma İmparatorluğu'na bağlı bir kontluktu. 1253'ten sonra Gorizia Hanedanı tarafından yönetildi ve 1363'te Habsburg Hanedanı'nın eline geçti. 1804'te, Trento ve Brixen piskoposluklarının laikleştirilmesiyle birleşen Tirol Kontluğu, Avusturya İmparatorluğu'nun de jure toprağı haline geldi. Daha sonra 1805-1814 yılları arasında Bavyera'nın egemenliğine girdi ve 1814'te tekrar Avusturya yönetimine döndü. 1867'den itibaren Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası oldu.
Günümüzde bu kontluğun sınırları, İtalya'nın Trentino-Alto Adige/Südtirol özerk bölgesi ile Avusturya'nın Tirol eyaleti arasında bölünmüş durumdadır. Bu iki bölge, günümüzde Tirol-Güney Tirol-Trentino Avrupa Bölgesi (Euroregion) çatısı altında yeniden bir araya gelmiştir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Alplerin Doğu Geçitlerinin stratejik önemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Alman kralı I. Otto'nun 961'de eski Lombard İtalya Krallığı'nı fethedip Roma'da Kutsal Roma İmparatoru olarak taç giymesinden bu yana, Doğu Alpler'deki ana geçitler (Brenner ve Reschen) önemli bir bölge haline geldi. Alman hükümdarları, papalık taç giyme törenleri veya İmparatorluk otoritesini sağlamlaştırma amacıyla düzenledikleri İtalya seferlerinde sık sık bu geçitleri kullandılar.
1004'te Alman Kralı II. Heinrich, Trento topraklarını Kuzey İtalya'daki Verona Marklığı'ndan ayırarak Trento piskoposlarına kontluk yetkileri verdi. 1027'de onun Salian Hanedanı'ndan halefi İmparator II. Konrad, Trento piskoposlarına Bozen ve Vinschgau bölgesindeki toprakları daha da genişletti. Aynı zamanda, Brixen piskoposuna da Etschtal ve Inntal bölgeleri üzerinde egemenlik hakkı tanıdı. Bu topraklar, Conrad'ın oğlu III. Henry'nin yönetimindeki Bavyera Dükalığı'na bağlıydı. Özellikle Brixen piskoposları, Investiture Çatışması döneminde Salian hükümdarlarının sadık destekçileri olarak kaldı ve 1091'de İmparator IV. Heinrich'den Puster Vadisi'ni de aldılar.
Tirol'un yükselişi
[değiştir | kaynağı değiştir]1138'de Bavyera dükü X. Heinrich'nin tahttan indirilmesiyle Tirol kontları bağımsızlıklarını güçlendirdi. 1154'te I. Friedrich Barbarossa, Goslar'daki İmparatorluk Meclisi'nde XII. Heinrich'e yeniden Bavyera Dükalığı'nı verdikten sonra, bu unvan artık Tirol topraklarını kapsamıyordu. Kontlar, yükselen Wittelsbach Hanedanı döneminde de bağımsızlıklarını korudu.
Napolyon dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]1805'te Napolyon'a yenilen Avusturya, Pressburg Barış Antlaşması uyarınca Tirol'ü Bavyera Krallığı'na bırakmak zorunda kaldı. Bavyera'nın bir parçası haline gelen Tirol, 1806'da Ren Konfederasyonu'na katıldı.
Ancak Bavyera yönetiminin ağır vergiler ve askere alma politikaları, özellikle Andreas Hofer önderliğindeki Tirol köylülerinin 1809'da büyük bir ayaklanma başlatmasına yol açtı. Bu direnişe rağmen, Avusturya'nın yenilgisiyle sonuçlanan Schönbrunn Antlaşması (1809), Tirol'ün resmen Bavyera'ya bağlanmasını onayladı.
Ancak Napolyon'un 1813'te Leipzig Muharebesi'nde yenilmesinin ardından, Viyana Kongresi (1815) Tirol'ü yeniden Avusturya İmparatorluğu'na kattı. Böylece Tirol, 19. yüzyıl boyunca Habsburgların toprağı olarak kaldı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- South Tyrol in Figures 2008", Provincial Statistics Institute of the Autonomous Province of South Tyrol, Bozen/Bolzano 2007, s. 19
- "Erlaß des Ministeriums des Innern, womit die in Folge Allerhöchster Entschließung vom 4. August 1849 genehmigte Organisirung der politischen Verwaltungsbehörden für das Kronland Tirol und Vorarlberg kundgemacht wird und die Maßregeln zu deren Durchführung festgesetzt werden". Reichs-Gesetz-Blatt für das Kaiserthum Österreich.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Tirol Kontluğu ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
