Toloşi
Toloşi (Gürcüce: ტოლოში; okunuşu: "t'oloşi"), Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Mtkvari Nehri'nin sol kıyısında, deniz seviyesinden 1.110 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 15 km uzaklıktadır.
Toloşi, Hertvisi ve Gulsunda köyleriyle birlikte Toloşi temini oluşturmaktadır ve bu teminin merkezidir.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Toloşi'de 8-9. yüzyıla ait kilise, köyün çok eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Alandzia Kilisesi adını taşıyan bu yapı Gürcü Krallığı döneminde inşa edilmiştir. Toloşi daha sonra birleşik Gürcistan Krallığı ve Samtshe-Saatabago sınırları içindeydi. Köyü 1578'de Osmanlılar ele geçirdi. Osmanlı idaresinin Toloş (طولوش) olarak kaydettiği Toloşi, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Hertvis livasının Hertvis nahiyesine bağlıydı. Bu tarihte köyde, Osmanlı idaresinin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi veren 18 hane yaşıyordu. Bu defterde altı üzüm bağının kaydedilmiş olması, buranın önemli bir şarap üreticisi olduğunu göstermektedir. Toloşi'de ayrıca, buğday, arpa, çavdar, darı, mercimek, keten, nohut tarımı yapıldığı, koyun ve domuz beslendiği ödenen vergiden anlaşılmaktadır.[2]
Toloşi, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sonucunda imzalanan Edirne Antlaşması'yla, Gürcistan'ı da ilhak etmiş olan Rusya İmparatorluğu'na bırakıldı.
Alandzia Kilisesi, Toloşi köyünün 1,5 km uzağındaki Alandzia köyünde 8-9. yüzyılda inşa edilmiştir. Bugün oradan kalkmış olan bu köy, Osmanlı idaresi tarafından 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Alanzya (الانزیە) olarak kaydedilmişti ve köyde bu tarihte 8 hane yaşıyordu.[3] Tek nefli bir yapı olan Alandzia Kilise, 1978-1979 yıllarında restore edilmiştir.[4]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]2014 yılı verilerine göre köyde 440 kişi yaşıyordu. Nüfusun çoğunluğu Gürcülerden oluşuyordu.[5]
| Yılı | Nüfus |
|---|---|
| 2002 | 596 |
| 2014 | 440 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 218 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 179, II. cilt (1941), s. 178". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958) s. 254". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2021.
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 22 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 215 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7