Tomris Giritlioğlu
Tomris Giritlioğlu | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Tomris Arcak 1957 Kadınhanı, Konya, Türkiye |
| Ölüm | 23 Eylül 2024 (67 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Kanser |
| Defin yeri | Antakya Asri Mezarlığı, Hatay |
| Milliyet | Türk |
| Eğitim | Hacettepe Üniversitesi |
| Mezun olduğu okul(lar) | TED Ankara Koleji |
| Meslek | Senarist, yapımcı, yönetmen |
| Etkin yıllar | 1989-2024 |
| Evlilik | Aycan Giritlioğlu |
| Çocuk(lar) | Ilgaz Giritlioğlu |
| Akraba(lar) | Deniz Arcak (kuzeni) |
Tomris Arcak Giritlioğlu (1957,[1] Konya - 23 Eylül 2024, İstanbul), yönetmen, senaryo yazarı, yapımcı,[2] proje tasarımcısı.
1999 yılında çektiği Salkım Hanımın Taneleri ile üne kavuşmuş bir sinema yönetmenidir. Kurşun Yarası, Çemberimde Gül Oya gibi dizilerin yapımcı veya proje tasarımcısı olarak Türkiye'de yakın tarih ile ilgili dönem dizilerini başlatan kişi olmuştur.[3]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1954 yılında Konya'nın Kadınhanı ilçesinde doğdu. Babası o sırada Kadınhanı'nda hakimlik yapan Ali Arcak, annesi Sakine Arcak (Günaydın) idi. Annesi Adanalı, babası Antakyalıdır. Çocukluğu bu yörelerde geçti.[4][5] Babası Ali Arcak, 1980–1988 yılları arasında Yargıtay 5. Dairesi başkanlığını yürüttü. İlkokul 3. sınıftan sonra eğitim hayatına TED Ankara Koleji'ne devam etti. Yükseköğrenimini Hacettepe Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümünde tamamladı. Deniz Arcak amcasının kızıdır.
Üniversite yıllarında ‘sıkı bir devrimci’ olarak tanındı.[3] Üniversite öğrencisi iken sinema yönetmeni olmaya karar verdi.[5] Üniversiteden mezun olduktan sonra 1979'da TRT'de çevirmen olarak çalışmaya başladı. 1977'de TRT Haber Dairesi Başkanı Aycan Giritlioğlu (1940-2023)[6] ile evlendi. 22 yıl sürecek olan bu evlilikten 9 Eylül 1980'de oğlu Ilgaz Giritlioğlu dünyaya geldi. Bu evlilik Aycan Giritlioğlu'nun 2. evliliğiydi. İlk eşi İnci ve oğlu Kerem 1976 Zagreb uçak kazasında hayatını kaybetmişti. Aycan Giritlioğlu 12 Eylül'den sonra TRT'den uzaklaştırılan 101 kişiden biriydi.[7]
TRT'de bir süre Çocuk Programları ile Eğitim Kültür Bölümleri'nde asistanlık yaptıktan sonra Belgesel Programlar Müdürlüğü'ne geçti.[8] "Tabletten Belgesele" ve "İşte Beyoğlu" adlı iki yarı belgesel film çekti.[9] 1988'de TRT'nin Drama Bölümüne geçti ve 1989'da Kantodan Tangoya adlı mini diziyi çekti.
İlk uzun metrajlı filmi Suyun Öte Yanı'nı 1991'de çekti. Türk -Yunan mübadelesini anlatan film, 11. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde Jüri Özel Ödülü ile En İyi Yönetmen Ödülü'ne, 4. Ankara Uluslararası Film Festivali'nde En İyi İkinci Film ödülüne değer görüldü. 1994'te Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Yaz Yağmuru adlı öyküsünü aynı adla sinemaya uyarladı. Mehmet Eroğlu'nun Yarım Kalan Yürüyüş romanından uyarladığı 80. Adım (1995), 8. Ankara Uluslararası Film Festivali'nde Seçiciler Kurulu Özel Ödülü'nü ve 15. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde Ulusal Film Yarışması'nda En İyi Film ve En İyi Yönetmen ödüllerini aldı.
1999 yılında yönetmenliğini yaptığı, 1940'larda gayrimüslimlere getirilen Varlık Vergisini ve Aşkale Sürgününü işleyen Salkım Hanımın Taneleri adlı film ile üne kavuştu. Film, Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde "En İyi Film" ödülünü; Ankara Uluslararası Film Festivali'nde ise Mahmut Tali Öngören Özel Ödülü'nü aldı.
2002'de TRT'den emekli olan Giritlioğlu,[3] Salkım Hanımın Taneleri filminin devamı niteliğindeki Güz Sancısı filmini 2008'de tamamladı. Birbiriyle bağlantılı olan “Suyun Öte Yanı”, “Salkım Hanımın Taneleri” ve “Güz Sancısı” eserleri üçleme olarak kabul edilir.
Sanatçı, emekli olduktan sonra özel televizyonlar için dizi film projeleri üretmeye başladı. Dizilerin kiminde yapımcı kiminde ise proje tasarımcısı olarak görev aldı. Türkiye'de 'dönem dizisi' akımını başlatan kişi oldu ve ‘Kurşun Yarası’ ‘Çemberimde Gül Oya’, ‘Ihlamurlar Altında’‘, Hatırla Sevgili’, ‘Karayılan’, ‘Asi’, ‘Gönülçelen’, ‘Kasaba’, ‘Bu Kalp Seni Unutur mu?’, ‘Her Şeye Rağmen’ ürettiği yapımlardandır. Bir süre kanser tedavisi gören Giritlioğlu, 23 Eylül 2024 tarihinde hayatını kaybetti.[10][11]
Filmografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yönetmen olarak
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1989: Kantodan Tangoya
- 1991: Suyun Öte Yanı
- 1993: Yaz Yağmuru
- 1996: 80. Adım
- 1997: Kördüğüm
- 1999: Salkım Hanımın Taneleri
- 2008: Güz Sancısı
Senarist olarak
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1989: Kantodan Tangoya
- 1993: Yaz Yağmuru
Yapımcı olarak
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2002: Aşk Meydan Savaşı
- 2005-2006: Aşka Sürgün
- 2006: Esir Kalpler
- 2007-2009: Asi
- 2009-2010: Bu Kalp Seni Unutur mu?
- 2009-2010: Kasaba
Proje tasarım
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2002-2003: Gülbeyaz
- 2002: Azad
- 2003-2004: Sultan Makamı
- 2003-2005: Kurşun Yarası
- 2004-2005: Çemberimde Gül Oya
- 2004: Bir Aşk Hikayesi
- 2005-2007: Ihlamurlar Altında
- 2005: Aşk Yolu
- 2005: Seher Vakti
- 2006-2007: Kırık Kanatlar
- 2006-2008: Hatırla Sevgili
- 2006: Erkekler Ağlamaz
- 2007-2008: Karayılan
- 2007-2009: Asi
- 2009-2010: Bu Kalp Seni Unutur mu?
- 2009: Kül ve Ateş
- 2010-2011: Gönülçelen
- 2012-2013: Kayıp Şehir
- 2014: Her Sevda Bir Veda
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Tomris Giritlioğlu". Görsel Hafıza Projesi web sitesi. 1 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020.
- ^ "Sinematürk' te Tomris Giritlioğlu". 27 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2023.
- ^ a b c "Portre: Tomris Giritlioğlu". aljazeera.com.tr sitesi, 4 Ocak 2013. 16 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020.
- ^ "Portreler -TOMRİS GİRİTLİOĞLU". Faruk Bildirici. 22 Kasım 2009. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2024.
- ^ a b Kalyoncu, Cemal A. "Sinemanın devrimci kızı" (PDF). Aksiyon dergisi, 15 Ocak 2000. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020.
- ^ editor (12 Nisan 2023). "Aycan Giritlioğlu'nu sonsuzluğa uğurladık". Gazeteciler Cemiyeti. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ Odatv (24 Eylül 2024). "Asi Tomris de göçtü bu dünyadan... Ben size çapkın babasını anlatayım.. Ve tanınmış akrabalarını". Odatv. 25 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
- ^ "Tomris Giritlioğlu". Türk Sineması Araştırmaları sitesi. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020.
- ^ "İşte Beyoğlu". Kamera Arkası. 6 Ekim 2024. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2024.
- ^ "Tomris Giritlioğlu kaç yaşında ve neden öldü?". haberturk.com. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024.
- ^ "Tomris Giritlioğlu hayatını kaybetti". NTV.com. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Beyazperde'de Tomris Giritlioğlu 22 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- IMDb'de Tomris Giritlioğlu
- Sinemalar.com'da Tomris Giritlioğlu 17 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- SinemaTürk'te Tomris Giritlioğlu 13 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- TSA'de Tomris Giritlioğlu 8 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Türkiye Sineması Görsel Hafıza Projesi sayfası1 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- "Sinemanın devrimci kızı", 15 Ocak 2000, Aksiyon Dergisi
