Ton (dilbilim)
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Şubat 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Tonlu diller, tonun anlam ayırıcı nitelik taşıdığı dillerdir. Tonlama, konuşulmakta olan bütün dillerde vurgu veya konuşmaya eşlik eden duygu gibi çeşitli hususları ifade etmekte önemli olsa da, tonlu dillerin farkı bu dillerde kullanılan tonun dildeki ünlü ve ünsüz seslerle aynı düzeyde sesbirim vasfı taşımasıdır.
Dünyanın değişik bölgelerinde tonlu diller konuşulmaktadır.
Tonlu dillerin coğrafi dağılımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Avrupa'da Norveççe, İsveççe, Litvanyaca, Limburgca, Sırpça, Hırvatça ve Boşnakça ile Slovencenin kimi lehçeleri tonalite özellikleri gösterse de bunlar genelde vurgu olarak kabul edilir. Hint yarımadasında konuşulan tonal özellik gösteren bir diğer Hint-Avrupa dili de Pencapçadır.
Afrika'da çoğu Sahra altı dili (Doğu'da Swahili ve batıda Wolof dili ile Fulani hariç) tonlu dillerdir. Hausa ise Sami dillerin uzak akrabası sayılsa da, tonal bir dildir.
Doğu Asya'da pek çok dil tonludur; bunlar arasında çeşitli Çin dilleri, Vietnamca, Tayca, Lao, Burmaca sayılabilir.
Yeni Gine'deki dillerin çoğu da tonludur.
Kuzey ve Güney Amerika'daki kimi yerli dillerin de tonaliteye rastlanır. Alaska'da Na-Dené dilleri, ABD'deki Güneydoğu Amerikan (Navajo dili dahil) ve Meksika'daki Oto-Manguean diller bunlardan bazılarıdır.