Hırvatça
| Hırvatça | |
|---|---|
| hrvatski jezik | |
| Telaffuz | Hırvatça telaffuz: [xř̩ʋaːtskiː] |
| Bölge | Balkanlar |
| Etnisite | Hırvatlar |
| Konuşan sayısı | 5.533.890 (2001)[1] |
| Dil ailesi | |
| Yazı sistemi | Latin (Hırvat alfabesi) |
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Hırvatistan Bosna-Hersek Sırbistan (Voyvodina) Avrupa Birliği |
| Tanınmış azınlık dili |  Karadağ Avusturya (Burgenland) Macaristan (Baranya ili) İtalya (Molise) Romanya (Carașova, Lupac) |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | hr |
| ISO 639-2 | hrv |
| ISO 639-3 | hrv |
 Hırvatça'nın diyalektleri. | |
 Sırp-Hırvat dilleri | |
Hırvatça (hrvatski), Slav dillerinin güney grubundan, Hırvatların konuştuğu dildir. Sırpça, Karadağca ve Boşnakça'nın da dahil olduğu Sırp-Hırvat dilinin standart bir formu (yazı dili) olarak kabul edilmektedir.[2][3] Bugün Hırvatistan Cumhuriyeti'nin ve Avrupa Birliği[4] 'nin resmî dili olması dışında Bosna-Hersek'in fiiliyatta üç etnik yapılı bölümlenmesi sebebiyle burada da resmiyete sahiptir.[5]
Sınıflandırma ve köken
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzde sosyopolitik nedenlerce ayrı bir dil statüsünde tutulmasına rağmen[6] Hırvatça dilbilimciler tarafından karşılıklı anlaşılabilirlik ilkesine dayanaraktan Sırp-Hırvatça dilinin standartlaştırılmış bir lehçesi olarak görülmektedir.[3] Bu dil ise 17. yüzyılda günümüzde Bosna Hersek, Sırbistan ve Hırvatistan'ın bulunduğu coğrafyada konuşulan Güney Slav dillerinin tek standart bir yazı dili altında toplanması amacıyla oluşturulmaya başlanmış ve 19. yüzyılda bu hareket hız kazanmıştır. Bunun sonucunda 1850 yılında Sırp-Hırvatça yazı dilinin temelleri Avusturya'da düzenlenen bir toplantıda atılmıştır.[7]
Daha önce Hırvat adı altında çeşitli Slav krallıkları bulunmuş olmasına rağmen bir dil olarak Hırvatça ilk olarak 1863 yılında Macaristan ile yapılan bir antlaşmada geçmektedir.
1967 yılında Hırvat yazarların Yugoslavya hükûmetinden Hırvat, Sırp, Sloven, Makedon ve Boşnak dillerinin standartlaştırılmış formlarının da Sırp-Hırvatça ile aynı resmî statülere tabii olmasının gerekliliğini savundukları belge Hırvatçanın ve diğer dillerin ilerleyen zamanlarda Sırp-Hırvatçadan ayrışmasında rol oynamıştır.[8]
Alfabe
[değiştir | kaynağı değiştir]Hırvatça, Boşnakça gibi Latin alfabesiyle yazılır. Sırpça ile alfabe ve /e/-/ije/ (belo-bijelo) denkliği bakımlarından farklılık gösterir.
Alfabede 30 harf + 2 (i+e=ie, r+r=ŕ) vardır:
| Büyük harfler | |||||||||||||||||||||||||||||
| A | B | C | Ć | Č | D | Dž | Đ | E | F | G | H | I | J | K | L | Lj | M | N | Nj | O | P | R | S | Š | T | U | V | Z | Ž |
| Küçük harfler | |||||||||||||||||||||||||||||
| a | b | c | ć | č | d | dž | đ | e | f | g | h | i | j | k | l | lj | m | n | nj | o | p | r | s | š | t | u | v | z | ž |
q, w, x, y harfleri sadece yabancı özel isimlerde kullanılır. 900 yıllık bir geçmişi vardır. Standart Hırvatça yazı dili, merkez ağız bölgesinden oluşmuştur.
Kelime Haznesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
| İngilizce | Hırvatça | Sırpça |
|---|---|---|
| Compare | Usporedba | Поређење (Poređenje) |
| Europe | Europa | Европа (Evropa) |
| Netherlands | Nizozemska | Холандија (Holandija) |
| Italians | Talijani | Италијани (Italijani) |
| Universe | Svemir | Васиона (Vasiona) |
| Spine | Kralježnica | Кичма (Kičma) |
| Air | Zrak | Ваздух (Vazduh) |
| Education | Odgoj | Васпитање (Vaspitanje) |
| Week | Tjedan | Седмица (Sedmica) |
| History | Povijest | Историја (Istorija) |
| Pantaloons | Hlače | Панталоне (Pantalone) |
| Belly | Trbuh | Стомак (Stomak) |
| Science | Znanost | Наука (Nauka) |
| Personally | Osobno | Лично (Lično) |
| Persona | Osoba | Лице (Lice) |
| United Nations | Ujedinjeni Narodi | Уједињене Нације (Ujedinjene Nacije) |
| Bread | Kruh | Хлеб (Hleb) |
| Artificial | Umjetno | Вештачки (Veštački) |
| Cross | Križ | Крст (Krst) |
| Democracy | Demokracija | Демократија (Demokratija) |
| Detection | Spoznaja | Сазнање (Saznanje) |
| Island | Otok | Острво (Ostrvo) |
| Officer | Časnik | Официр (Oficir) |
| Road traffic | Cestovni promet | Друмски саобраћај (Drumski saobraćaj) |
| Autobahn | Autocesta | Аутопут (Autoput) |
| Length | Duljina | Дужина (Dužina) |
| Association | Udruga | Удружење (Udruženje) |
| Factory | Tvornica | Фабрика (Fabrika) |
| General | Opće | Опште (Opšte) |
| Christ | Krist | Христoс (Hristos) |
| I'm sorry | Oprosti | Извини (Izvini) |
| Native language standard | Materinski jezićni standard | Матерњи језички стандард |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2013.
- ^ David Dalby, Linguasphere (1999/2000, Linguasphere Observatory), pg. 445, 53-AAA-g, "Srpski+Hrvatski, Serbo-Croatian".
- ^ a b Benjamin W. Fortson IV, Indo-European Language and Culture: An Introduction, 2nd ed. (2010, Blackwell), p. 431, "Because of their mutual intelligibility, Serbian, Croatian, and Bosnian are usually thought of as constituting one language called Serbo-Croatian."
- ^ [1][ölü/kırık bağlantı]
- ^ “About BiH” 11 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bosna Hersek İstatistik Ajansı
- ^ Cvetkovic, Ljudmila. "Serbian, Croatian, Bosnian, Or Montenegrin? Or Just 'Our Language'? – Radio Free Europe / Radio Liberty © 2010". Rferl.org. Retrieved 2010-11-01.
- ^ Uzelac, Gordana (2006). The development of the Croatian nation: an historical and sociological analysis. New York: Edwin Mellen Press. p. 75. ISBN 978-0-7734-5791-1.
- ^ Šute, Ivica (April 1999). "Deklaracija o nazivu i položaju hrvatskog književnog jezika – Građa za povijest Deklaracije, Zagreb, 1997, str. 225" [Declaration on the Status and Name of the Croatian Standard Language – Declaration History Articles, Zagreb, 1997, p. 225]. Radovi Zavoda za hrvatsku povijest (in Serbo-Croatian). 31 (1): 317–318. ISSN 0353-295X. Retrieved 5 July 2014.
