Turan dilleri

Turan dilleri, 19. yüzyıl ve 20. yüzyılın başlarında kullanılan ve farklı dil ailelerini, özellikle Ural dilleri, Altay dilleri, Dravid dilleri ve Ural-Altay dilleri gibi birbirleriyle bağlantılı olduğu düşünülen dilleri kapsayan bir dil grubu terimidir. Bu terim, özellikle 19. yüzyılda yaygın olan, dilsel olmayan ırksal bir teori olan "Turan" kavramından esinlenmiştir. Ancak modern dilbilim, bu dillerin büyük çoğunluğunun akraba olmadığını ortaya koymuştur.

Tarihçe

Turan dilleri kuramında yer alan Ural, Altay ve Dravid dillerinin coğrafi dağılımı.

19. yüzyılda Turan dilleri hipotezi, farklı etnik grupların ve dillerin kökenlerinin ortak bir ataya dayandığı teorisine dayanıyordu. Özellikle Max Müller ve Julius von Klaproth gibi dilbilimciler, Ural dilleri, Altay dilleri, Dravid dilleri ve diğer bazı dilleri birbirine bağlayan bu geniş aileyi önerdiler. "Turan dilleri" terimi, genellikle Hint-Avrupa dilleri ve Hami-Sami dilleri dışında kalan Asya'nın büyük kısmında konuşulan dilleri içeriyordu.

Bu teoriler, özellikle Ural-Altay dil ailesi hipotezine dayanıyordu ve dilsel benzerliklerden ziyade, bu dilleri konuşan halkların coğrafi ve ırksal yakınlıklarına odaklanıyordu.

Dil aileleri

Ural Dilleri

Ural dilleri, Fin-Ugor ve Samoyed dillerinden oluşur. Bu dil ailesi, Finlandiya, Estonya, Macaristan ve Rusya'nın bazı bölgelerinde konuşulmaktadır. Bu dil ailesinin başlıca dilleri şunlardır:

• Fince
• Macarca
• Estonca
• Udmurtça

Altay Dilleri

Altay dilleri hipotezi, Türk dilleri, Moğol dilleri ve Tunguz dilleri arasında bir bağ olduğunu öne sürer. Ancak bu teori dilbilimciler arasında büyük ölçüde reddedilmiştir. Altay dillerinin önemli üyeleri şunlardır:

• Türkçe
• Özbekçe
• Kazakça
• Moğolca

Dravid Dilleri

Dravid dilleri ailesi, Güney Hindistan ve Sri Lanka'da konuşulmaktadır. Bu ailedeki dillerin Hint-Avrupa dilleriyle herhangi bir bağı bulunmamaktadır ve başlıca diller şunlardır:

• Tamilce
• Telugu
• Kannada
• Malayalam

Kafkas Dilleri

Kafkas dilleri de bazen Turan dilleri teorisi içine dahil edilmiştir. Bu dil ailesi, Kafkasya bölgesine özgü olup, bu diller arasındaki ilişki modern dilbilimciler tarafından hâlâ tartışılmaktadır. Başlıca Kafkas dilleri şunlardır:

• Gürcüce
• Çeçence
• Abhazca

Eleştiriler ve modern görüşler

Modern dilbilimciler, Turan dilleri hipotezinin bilimsel bir temele dayanmadığını kabul ederler. Ural dilleri ile Altay dilleri arasında herhangi bir dilbilimsel bağ olmadığı gibi, Dravid dilleri de bu gruba dahil edilemez. Turan dilleri teorisi daha çok etnik ve coğrafi yakınlıklara dayanan eski bir sınıflandırmadır. Günümüzde bu hipotez, dilbilim dünyasında genel olarak terkedilmiştir.

Turan teriminin kültürel kullanımları

Turan kavramı, özellikle 19. ve 20. yüzyılda, siyasi ve kültürel anlamlarda da kullanılmıştır. Özellikle Pan-Turanizm ideolojisi, Orta Asya, Kafkasya ve Türkiye'nin halklarını ortak bir soydan gelen topluluklar olarak kabul eder. Bu ideoloji, dilsel bağlardan çok etnik ve coğrafi yakınlıklara dayanır. Ancak bu kavram, bilimsel bir dayanağa sahip olmaktan çok ideolojik bir terimdir.