Tzamandos
Grekçe: Τζαμανδός | |||||||
  Tzamandos Türkiye haritasındaki konumu. | |||||||
| Konum | Pınarbaşı, Kayseri, Türkiye | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bölge | Kapadokya | ||||||
| Koordinatlar | 38°43′19″N 36°23′28″E / 38.722°K 36.391°D | ||||||
| Tür | Kale | ||||||
| Sit ayrıntıları | |||||||
Tzamandos
 | |||||||
Tzamandos (Grekçe: Τζαμανδός), Anadolu'da bir ortaçağ kalesi olup, günümüzde Kayseri'nin Pınarbaşı ilçesinde bulunmaktadır. 908 yılında Bizanslı-Ermeni general Melias tarafından inşa edilmiş ve bir Bizans kleisoura'sıydı ve erken Osmanlı dönemine kadar küçük bir yerleşim yeri olarak devam etti.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kökenler
[değiştir | kaynağı değiştir]Tzamandos, 908 yılında Bizanslı Ermeni general Melias tarafından, Abbasiler ile Bizans İmparatorluğu arasındaki eski insansız bölgede olan bölgede inşa edildi.[1] Tzamandos daha sonra, Hanköy ve Uzun Yayla civarına kadar tüm Zamantı nehri vadisini içeren bir kleisoura oldu ve büyük olasılıkla 914 yılında oluşturulan Lykandos themasına aitti.[2] Kasaba kısa süre sonra bir Bizans piskoposluğunun merkezi de oldu.[1] Yeni bölge, Bizanslı yetkililer tarafından öncelikle Ermeniler ve Suriyeliler ile yeniden iskân edildi ve bu da 955 yılında kurulan ve 1180 yılına kadar süren Simandu Süryani Ortodoks piskoposluğunun kurulmasına yol açtı.[1][3] Bardas Skleros 976'da isyan ettiğinde, kale onun çabalarına katıldı.[1]
Ermeni idaresi
[değiştir | kaynağı değiştir]1022'de Tzamandos kleisoura'sı Davit'e mülk olarak verilirken, eski Vaspurakan Kralı olan babası Senekerim'e Sebasteia (Sivas), Larissa ve Abara devredildi.[1][4] Tzamandos daha sonra Artsruniler'den alındı ve 1065'te tahttan çekilmek zorunda kaldıktan sonra II. Gagik'e verildi.[5] Ermeni Katolikosu, 1065'ten 1069'a kadar Tablur'a taşınana kadar kasabada ikamet etti.[6] Tzamandos, 1068 ve 1070 yıllarında Selçuklular tarafından saldırıya uğradı.[7] Gagik'in ölümünden sonra, muhtemelen 1085'e kadar kaleyi elinde bulunduran kızı Maria onun yerine geçti.[6]
Türk hakimiyeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Selçuknâme'ye göre, Tzamandos ( Zamandū olarak da bilinirdi) 1071 Malazgirt Muharebesi'nin ardından Danişmendliler Beyliği'nin bir parçası haline gelmişti.[8] 1143/1144 civarında Danişmendliler'in toprakları bölündü ve Tzamandos, muhtemelen Larissa ile birlikte Zülnûn'a düştü. Kayseri daha sonra daha önemli bir bölgesel merkez haline gelmiş olsa da, Tzamandos'un o dönemde daha düşük bir nüfusa sahip olduğu da bir gerçektir.[6]
1168 yılında Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan Zül-Nun'u mallarından kovdu ve Tzamandos böylece Kayseri'nin bir parçası olarak Rum Sultanlığı'nın (Anadolu Selçuklu Devleti) altına girdi. II. Kılıç Arslan, saltanatını oğulları arasında paylaştırdığında bölge oğlu Tuğrul Şah'ın eline geçti.[9] Bölgedeki Selçuklu inşaa faaliyetleri, Tzamandos ve Elbistan üzerinden geçen ticaretin Tzamandos kalesinin yeniden inşasına yol açmasıyla 1230'lara kadar başlamadı; kale aynı zamanda hapishane olarak da kullanılıyordu.[10] Kale daha sonra Melik Gazi adıyla anılmaya başlandı ve ana yerleşim muhtemelen erken Osmanlı döneminde dağıtıldı, böylece sadece küçük bir köy kaldı.[11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Foss 1991, s. 2134.
- ^ Sinclair 1989, s. 512.
- ^ Sinclair 1989, ss. 512-513.
- ^ Sinclair 1989, s. 553.
- ^ Sinclair 1989, ss. 513-514.
- ^ a b c Sinclair 1989, s. 514.
- ^ Foss 1991, s. 2135.
- ^ Beihammer 2017, s. 202.
- ^ Sinclair 1989, s. 516.
- ^ Sinclair 1989, ss. 516-517.
- ^ Sinclair 1989, ss. 444,447.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Foss, Clive (1991). "The Oxford Dictionary of Byzantium". Alexander Kazhdan (Ed.). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ss. 2134–2135. ISBN 0-19-504652-8.
- Beihammer, Alexander Daniel (2017). Byzantium and the Emergence of Muslim-Turkish Anatolia, Ca. 1040-1130. Taylor & Francis. ISBN 978-1351983860.
- Sinclair, T. A. (31 Aralık 1989). Eastern Turkey: An Architectural & Archaeological Survey, Volume II (İngilizce). Pindar Press. ISBN 978-0-907132-33-2. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024.
- Vest, Bernd Andreas (2007). Geschichte der Stadt Melitene und der umliegenden Gebiete: vom Vorabend der arabischen bis zum Abschluss der türkischen Eroberung (um 600-1124) (Almanca). Dr. Kovač. ISBN 978-3-8300-2575-7. Erişim tarihi: 10 Kasım 2024.