Ulusal Kardeşlik Partisi
Ulusal Kardeşlik Partisi حزب الاخاء الوطني | |
|---|---|
| Lider | Naci es-Suveydi Reşid Ali Geylani Yasin el-Haşimi |
| Kuruluş tarihi | 1930[1][2] |
| Kapanış tarihi | 1941[1] |
| Merkez | Bağdat |
| İdeoloji | Pan-Arabizm[3][4] Muhafazakârlık[5] Anti-emperyalizm |
| Siyasi pozisyon | Sağ |
| Resmî renkler | Siyah, beyaz, yeşil, kırmızı |
Ulusal Kardeşlik Partisi[3][4][6] (Arapça: حزب الاخاء الوطني, romanize: Hizb el-Ikha el-Watani, kısaca UKP) 1930/1931'de Yasin el-Haşimi, Naci es-Suveydi ve Reşid Ali Geylani tarafından kurulan bir Irak siyasi partisiydi. Pan-Arabist ve güçlü bir milliyetçi partiydi, Britanya İmparatorluğu'na karşı muhalefetle ilişkilendirildi. Kuruluşundan 1936 darbesine kadar Irak hükûmetlerine egemen oldu.[2]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]UKP, 1931'de küçük Ulusal ve Halk partileri ile benzer düşünen diğer milliyetçi grupların birleşmesiyle kuruldu.[7] Parti, 1930 İngiliz-Irak Antlaşması'nı imzalayan Başbakan Nuri Paşa es-Said'in muhaliflerini topladı.[2] Yeni parti kısa sürede Irak'ın en büyük sendikası olan Cemiyet Eshab es-Sana'nın (Esnaf Cemiyeti) desteğini kazandı.[8] Parti ilk toplantısını aynı yılın mart ayında Bağdat'ta gerçekleştirdi ve 2000 takipçisini yeni bir hükûmet ve Irak ile Birleşik Krallık arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması çağrısında bulundukları bir mitinge çekti.[9] Parti, önemini göstermek için temmuz ayında grevler düzenledi, ancak bu hareketin arkasında UKP'nin halk desteği olduğunu göstermek dışında doğrudan bir siyasi sebep yoktu.[10]
Parti, 1932'de Milliyetçi Parti ile bir anlaşma yaptı ve bunu Irak parlamentosunda nüfuz kazanmak için kullandı.[11] Bu nüfuzu güvence altına alarak, Naci Şevket hükûmetini zorladılar ve meclisin çoğunluğunun UKP karşıtı seçilmesine rağmen kısa sürede bir UKP hükûmeti kurdular.[12] Ancak ilk hükûmet, yeni kral Gazi'ye yakın olan danışmanları, onu UKP hükûmetinin aşiret huzursuzluğundan sorumlu olduğuna ikna ettiği için uzun sürmedi. Böylece hükûmet kaldırıldı. El-Geyylani ve sağ kolu Yasin Paşa gelecekteki hükûmetlerden de dışlanacaklardı.[13] Bu, gelecekteki UKP yönetimleri için geçerliliğini korudu, ancak el-Geylani, Gazi'nin ölümünden sonra en üst göreve geri döndü.
Hükümetler
[değiştir | kaynağı değiştir]Irak Krallığı döneminde parti beş kez başbakan çıkardı. Ulusal Kardeşlik Partisi olarak tanımlanan hükûmetler şunlardı:
- Reşid Ali el-Geylani, 20 Mart 1933 – 9 Kasım 1933
- Yasin el-Haşimi, 17 Mart 1935 – 30 Ekim 1936 (ordu ortaklığı)
- Hikmet Süleyman, 30 Ekim 1936 – 17 Ağustos 1937
- Reşid Ali el-Geylani, 31 Mart 1940 – 3 Şubat 1941
- Reşid Ali el-Geylani, 13 Nisan 1941 – 30 Mayıs 1941[14]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Ghareeb, Edmund A. (2004). "National Brotherhood Party". National Brotherhood Party. Historical Dictionary of Iraq. Scarecrow Press. s. 169.
- ^ a b c "Iraq under British Mandate". Iraq under British Mandate. History of Middle East. Atlantic. 2005. s. 50.
- ^ a b Davis, Eric (2005). Memories of State: Politics, History, and Collective Identity in Modern Iraq. University of California Press. s. 14.
- ^ a b Makiya, Kanan (1989). Republic of Fear: The Politics of Modern Iraq. University of California Press. s. 176.
- ^ Peretz, Don (1994). "Iraq". Iraq. The Middle East Today (Sixth bas.). Praeger. s. 444.
- ^ The Role of the Military in Politics: A case study of Iraq to 1941. Routledge. 2010. s. 63.
- ^ S. Helmsley Longrigg, Iraq 1900 to 1950, London: Oxford University Press, 1953, p. 184.
- ^ P. Sluglett.
- ^ Sluglett, op cit, p. 207.
- ^ Helmsley Longrigg, op cit, p. 184.
- ^ Helmsley Longrigg, op cit, p. 229.
- ^ Helmsley Longrigg, op cit, p. 230.
- ^ Helmsley Longrigg, op cit, p. 240.
- ^ "World Statesmen Iraq page". 3 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.