Unix benzeri - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Sınıflandırma
  • 2 Tarih
  • 3 Ayrıca bakınız
  • 4 Kaynakça

Unix benzeri

  • العربية
  • Azərbaycanca
  • Беларуская
  • Български
  • বাংলা
  • Bosanski
  • Català
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español
  • Eesti
  • Euskara
  • فارسی
  • Suomi
  • Français
  • Galego
  • עברית
  • Magyar
  • Bahasa Indonesia
  • Ido
  • Íslenska
  • İtaliano
  • 日本語
  • ქართული
  • 한국어
  • Кыргызча
  • മലയാളം
  • Bahasa Melayu
  • Norsk nynorsk
  • Norsk bokmål
  • Occitan
  • Polski
  • Português
  • Runa Simi
  • Română
  • Русский
  • Саха тыла
  • Slovenčina
  • Svenska
  • தமிழ்
  • ไทย
  • Українська
  • Tiếng Việt
  • 中文
  • 粵語
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Unix tipi sayfasından yönlendirildi)
1969'dan bugüne Unix ve Unix benzeri sistemlerin evrimi

Unix benzeri (UN*X veya *nix olarak da anılır) işletim sistemi, resmi bir UNIX markası olmamasına karşın Unix sistemine benzer şekilde çalışan işletim sistemleridir. Unix benzeri bir yazılım, Unix komut ve kabuğuna benzer işlevlere sahiptir. Bu terimin kullanımı için bir standart yoktur ve bir yazılımın veya işletim sisteminin Unix benzeri olarak adlandırılıp adlandırılamayacağı üzerine farklı görüşler vardır.

Terim Bell Labs'dan ilham alarak üretilmiş özgür ve açık kaynak işletim sistemlerini veya onun özelliklerine benzeyenleri, tescilli ve ticari ürünleri ve hatta lisanslı UNIX kodu tabanlı işletim sistemlerini de (yeterince "Unix benzeri" olmayı başarmış ve "UNIX" ticari markasını taşıyanlar) içerebilecek kadar geniş anlamda kullanılabilir.

Sınıflandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]
Unix sistem gelişiminin zaman çizelgesini gösteren bir diyagram

Unix'in ilk geliştiricilerinden olan Dennis Ritchie'ye göre "Unix benzeri" terimi "de facto" olarak Unix sistemi sayılan Linux benzeri sistemleri ifade eder.[1] Eric Raymond ve Rob Langley ise 3 çeşit Unix tipi işletim sistemi olduğunu ileri sürmüştür.[2] Bunlar:

Genetik UNIX sistemleri
Bu sistemler AT&T kod tabanı ile tarihsel bir ilişkisi vardır. Hepsi değilse de birçok ticari UNIX sistemi bu kategoriye girer. 1970'lerin sonunda ve 1980'lerin başında Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de geliştirilen ürünlerin yeni nesilleri olan BSD sistemler bu türdendir.
Tescilli UNIX sistemleri
Bu grup Open Group tarafından belirlenmiş olan Single UNIX Specification'u karşılayan ve UNIX adını taşımaya izin verilmiş olan işletim sistemlerini kapsar. Apple Mac OS X v10.5 ve sonraki sürümler BSD varyantı olarak sertifikalandırılmış olsa da, bunların çoğu UNIX System V kod tabanlı ticari sürümlerdir. Bir kısmı ise (örneğin IBM z/OS işletim sistemi) bu özelliği POSIX uyum tabakası sayesinde kazanmıştır ve gerçekte doğal olarak UNIX işletim sistemi değilllerdir.
İşlevsel UNIX sistemleri
Bu ürünler UNIX özelliklerine kabaca uyarlar, daha net bir şekilde Linux ve Minix gibi sistemlerdir ve AT&T'nin kod tabanı ile ne tarihsel bir ilişkileri vardır ne de binlerce dolar tutan ticari tescillerle tescillenmişlerdir. UNIX tasarımının birçok uygulaması bu üçüncü gruba girer.

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]
Unix benzeri işletim sistemlerinin basitleştirilmiş tarihi

Unix benzeri işletim sistemleri 1970 sonlarıyla 1980 başları arasında türemiştir. Idris (1978), UNOS (1982), Coherent (1983) ve UniFlex (1985) gibi kapalı kaynak işletim sistemleri işyerlerine akademik UNIX kullanıcılarının erişebildiği fonksiyonları sağlamayı hedefliyordu.

AT&T, 1979'da UNIX'in ticari amaçlar için alt lisanslamasına dönem için ucuz bir fiyat karşılığı izin verdiği zaman AIX, HP-UX, IRIX, SunOS, A/UX, Tru64, Ultrix ve Xenix gibi kapalı kaynak işletim sistemleri Unix taban alınarak yapıldı. Bu sistemler büyük oranda kapalı kaynak klonların yerini aldı. Unix tabanlı sistemler arasındaki büyük uyumsuzluk problemleri nedeniyle POSIX ve Single UNIX Specification gibi birlikte çalışabilirlik standartları geliştirildi.

1980 ve 1990'larda BSD, GNU/Linux ve Minix gibi Unix benzeri özgür ve açık kaynak işletim sistemleri türedi. BSD/OS ve macOS gibi sistemler Unix benzeri ticari işletim sistemlerinin tabanı oldu. Intel tabanlı Mac bilgisayarlarında çalışan bazı (Mac) OS X/macOS sürümleri Single UNIX Specification altında sertifikalandı.[3][4][5][6][7][8][9] BSD varyantları, Berkeley Kaliforniya Üniversitesi'nde Bell Labs'den alınan UNIX kaynak kodu kullanılarak geliştirilen Unix ardıllarıdır. Ancak BSD'nin kaynak kodu o zamandan itibaren evrimleşerek tüm AT&T kodunu değiştirdi. BSD varyantları Single UNIX Specification tarafından sertifikalanmadıkları için "UNIX" yerine "Unix benzeri" olarak tanımlanmaktadırlar.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Unix sistemlerinin listesi
  • Berkeley Software Distribution
  • Linux dağıtımları listesi
  • Unix programlarının listesi
  • İşletim sistemleri listesi

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Interview with Dennis M. Ritchie 4 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Manuel Benet, LinuxFocus, July 1999
  2. ^ The meaning of 'Unix' 27 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Eric Raymond and Rob Langley, OSI Position Paper on the SCO-vs.-IBM Complaint
  3. ^ "Mac OS X Version 10.5 on Intel-based Macintosh computers". The Open Group. 11 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2014. 
  4. ^ "Mac OS X Version 10.6 on Intel-based Macintosh computers". The Open Group. 27 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2014. 
  5. ^ "Mac OS X Version 10.8 on Intel-based Macintosh computers". The Open Group. 1 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2014. 
  6. ^ "OS X Version 10.9 on Intel-based Macintosh computers". The Open Group. 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2014. 
  7. ^ "OS X version 10.10 Yosemite on Intel-based Mac computers". The Open Group. 22 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2015. 
  8. ^ "OS X version 10.11 El Capitan on Intel-based Mac computers". The Open Group. 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2015. 
  9. ^ "macOS version 10.12 Sierra on Intel-based Mac computers". The Open Group. 2 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2016. 
  • g
  • t
  • d
UNIX ve Unix benzeri işletim sistemi
  • BSD
    • 386BSD
      • FreeBSD
      • NetBSD
      • OpenBSD
    • NeXTSTEP
    • Darwin
      • MacOS
      • iOS
    • SunOS
    • Ultrix
  • Coherent
  • GNU
  • Linux
    • Android
    • Chrome OS
  • LynxOS
  • MINIX
  • Plan 9
  • QNX
    • BlackBerry 10
  • Research Unix
  • System V
    • A/UX
    • AIX
    • HP-UX
    • illumos
    • IRIX
    • OpenServer
    • Solaris
    • Tru64 UNIX
    • UnixWare
  • Xenix
  • g
  • t
  • d
Özgür ve açık kaynak kodlu yazılım
Genel
  • Açık ve kapalı kaynakların karşılaştırılması
  • Özgür yazılım için alternatif terimler
  • Kaynak kod barındırma servislerinin karşılaştırılması
  • Eski özel yazılımlar
  • Özgür ve açık kaynak kodlu Android uygulamaları
  • Özgür ve açık kaynak kodlu yazılım paketleri
  • Özgür yazılım
  • Özgür yazılım etkinlikleri
  • Özgür yazılım projesi dizinleri
  • Özgür yazılım web uygulamaları
  • Gratis versus libre
  • Uzun süreli destek
  • Açık kaynak
  • Anahat
  • SPDX
Yazılım listesi
  • Android yazılımları
  • Çözücüler
  • İşletim sistemleri
  • Oyunlar
  • Programlama dilleri
  • Ses yazılımları
  • Web uygulamaları
Tarihçe
  • GNU
  • Haiku
  • Linux
  • Mozilla
Topluluk
  • Açık kaynak yazılım hareketi
  • Özgür yazılım hareketi
  • Kuruluşlar
  • Etkinlikler
  • Yazılım Özgürlüğü Günü
  • LibrePlanet
Lisanslar
  • Apache
  • Artistik
  • Beerware
  • Boost
  • BSD
  • CC0
  • GNU GPL
  • GNU LGPL
  • ISC
  • MIT
  • MPL
  • Ms-PL/RL
  • WTFPL
  • zlib
Lisans türleri
ve standartlar
  • Özgür ve açık kaynak kodlu yazılım lisanslarının karşılaştırılması
  • Katılımcı Lisans Sözleşmesi
  • Copyfree
  • Copyleft
  • Debian Özgür Yazılım Yönergeleri
  • Özgür Kültür İşleri Tanımı
  • Özgür lisans
  • Özgür Yazılım Tanımı
  • Açık Kaynak Tanımı
  • Açık kaynak lisansı
  • İzin verici yazılım lisansı
  • Kamu malı
Zorluklar
  • İkili leke
  • Dijital haklar yönetimi
  • Özgür ve açık kaynak kodlu grafik aygıtı sürücüsü
  • Donanım kısıtlamaları
  • Lisansın yayılması
  • Mozilla yazılım markalanması
  • Özel mülk yazılım
  • SCO–Linux tartışmaları
  • Güvenli önyükleme
  • Yazılım patentleri
  • Yazılım güvenliği
  • Güvenilir bilişim
İlgili başlıklar
  • Özgür Yazılım, Özgür Toplum
  • Katedral ve Pazar
  • Çatallama
  • Linux dağıtımı
  • Microsoft'un Açık Teknik Şartname Sözü
  • Revolution OS
  • Kategori Kategori *Commons sayfası Commons
  • g
  • t
  • d
İşletim sistemi
Genel
  • Savunucu
  • Karşılaştırma
  • Adli Bilişim
  • Tarihçe
  • Geliştirme
  • Liste
  • Kronoloji
  • Kullanım oranları
Çekirdek
Mimari
  • Ekzoçekirdek
  • Hibrit çekirdek
  • Mikro çekirdek
  • Monolitik çekirdek
  • vkernel
  • Rump kernel
  • Unikernel
Bileşenler
  • Aygıt sürücüsü
  • Yüklenebilir çekirdek modülü
  • Kullanıcı alanı
İşlem yönetimi
Kavramlar
  • İçerik Değiştirme
  • Kesme
  • IPC
  • İşlem
  • İşlem kontrol bloğu
  • RTOS
  • İş parçacığı
  • Zaman paylaşımı
Zamanlama
algoritmaları
  • Çoklu işleme
  • Sabit öncelikli kesintili zamanlama
  • Çok düzeyli geri besleme kuyruğu
  • Kesintili
  • Round-robin
  • En kısa iş sonra
Bellek yönetimi ve
kaynak koruma
  • Veri yolu hatası
  • Genel koruma hatası
  • Bellek koruma
  • Sayfalama
  • Güvenlik halkaları
  • Segmentasyon hatası
  • Sanal bellek
Depolama erişimi ve
dosya sistemi
  • Önyükleyici
  • Defragmentasyon
  • Aygıt dosyası
  • Dosya özniteliği
  • Düğüm
  • Günlük
  • Bölümlendirme
  • Sanal dosya sistemi
  • Sanal teyp kütüphanesi
Liste
  • AmigaOS
  • Android
  • BeOS
  • BSD
  • DOS
  • GNU Hurd
  • iOS
  • Linux
  • Mac OS
  • MorphOS
  • OpenVMS
  • OS/2
  • OSv
  • QNX
  • ReactOS
  • RISC OS
  • Solaris
  • Pardus
  • TPF
  • UNIX
  • VM/CMS
  • Windows
  • z/OS
Çeşitli kavramlar
  • API
  • Bilgisayar ağı
  • HAL
  • Canlı CD/DVD
  • Canlı USB
  • İS kabuğu
    • CLI
    • GUI
    • 3D GUI
    • NUI
    • TUI
    • VUI
    • ZUI
  • PXE
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Unix_benzeri&oldid=32597164" sayfasından alınmıştır
Kategori:
  • Unix
Gizli kategori:
  • Webarşiv şablonu wayback bağlantıları
  • Sayfa en son 14.34, 27 Nisan 2024 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Unix benzeri
Konu ekle