Unutmabeni
| Unutmabeni | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Türler | |||||||||||||||
| metne bakınız. | |||||||||||||||
Unutmabeni, bilimsel ismi ile Myosotis (Yunanca: "fare kulağı"), Boraginaceae familyasından bir çiçekli bitki cinsidir. Özellikle bahçelerde yetiştirilen, kültive edilmiş formlarında birkaç renk birden görülebilir. Mavinin dışında yaygın Unutmabeni renkleri beyaz ve pembedir.
Yaklaşık elli tür barındıran cins oldukça çeşitlidir. Türlerin büyük bir kısmı küçük (yaklaşık 1 cm veya daha küçük çapta) ve yassı 5 mavi taçyaprağa sahip çiçekler açarlar. Baharda açan çiçeklerde renk çeşitliliği sıklıkla görülebilir; genel olan mavi rengin dışında beyaz ve pembe renkler de sıklıkla görülebilir. Gölgeyi tercih eden bitki bahçelerde oldukça yaygındır ve kültive edilmiş olanları sıklıkla birkaç renkte çiçek açarlar.
Etimoloji ve isimlendirme
[değiştir | kaynağı değiştir]
Cinsin bilimsel adı olan Myosotis Yunanca "fare kulağı" anlamına gelir ki bu isim çiçeğin yapraklarının şekline atıfta bulunur. Yaygın ismi olan Unutma Beni isminin kökeni çiçeğin Fransızcada yaygın bir şekilde ne m'oubliez pas (Türkçesi: "Beni unutma" veya "Unutma beni") deyişiyle anılmasıdır ki Fransızcadan bu kullanım İngilizceye de geçmiş ve Orta Çağ'dan beri çiçek İngilizcede de "unutma beni" anlamına gelen Forget-me-not olarak anılmaktadır. Birçok başka dilde de çiçeğe benzeri isimler verilmiştir.
Dağılımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Oldukça geniş bir alana dağılmış olan cinsin birçok çeşidi Yeni Zelanda'ya endemik, birkaç Avrupa türü mevcuttur. Çiçeğin bazı türleri, özellikle de Myosotis sylvatica, Avrupa, Asya ve Amerika'daki ılıman bölgelere götürülmüştür ve buralarda da görülebilir. ABD'de Myosotis alpestris Alaska eyaletinin resmi çiçeğidir.
Kültürde ve folklorde önemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Çiçek hakkında birçok farklı efsane vardır ve efsanelerin çoğunda çiçeğin ismi bir şekilde açıklanır. Örneğin bir Alman efsanesine göre, Tanrı tüm çiçekleri adlandırdığında, adlandırılmamış ufak bir çiçek bağırır: "Unutma beni, Ey Tanrım!" Tanrı yanıtlar "Bu senin adın olacak."[1] Bir başka efsanede ise Adem ile Havva cenneti terk ederken çiçek haykırır: "Beni unutmayın!"[1] Bunların dışında sıklıkla tekrarlanan bir başka efsane ise Orta Çağ'da geçmektedir. Bu Alman efsanesine göre Tuna Nehri kıyısında yürüyüşe çıkmış bir şövalye ve sevgilisi, nehir kenarında sulara kapılıp gitmek üzere olan bir mavi çiçek görürler. Sevgilisinin çiçeği arzu etmesi üzerine çiçeği almaya çalışan fakat bu sırada nehrin sularına kapılan şövalye son bir hamleyle çiçeği sevgilisine doğru atar ve "Vergissmeinnicht!" yani "Unutma beni!" diye haykırır.[2] Birçok başka efsanede de yer alan çiçek edebiyatta da kendisine önemli bir yer bulmuştur; birkaç Grimm kardeşler masalında adı geçen çiçek ayrıca birçok şiirde de konu edilmiş, birçok edebiyatçı tarafından övülmüş, örneğin Goethe bu çiçek için "en canlı çiçek, zariflerin en zarifi" demiştir.[2]
Ayrıca IV. Henry bu çiçeği 1398'deki sürgünü sırasında amblemi yapmış ve bir sonraki yıl İngiltere'ye döndükten sonra da amblemi olarak kullanmaya devam etmiştir.[1]
Unutmabeni, Ermeni Soykırımı'nın 100. yıldönümünün sembolü olarak belirlenmiştir.[3]
Taksonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaydedilen 510'dan fazla tür adından yalnızca 156'sı şu anda kabul edilmekte olup aşağıda listelenmiştir.[4] Geriye kalanlar ise halihazırda kabul görmüş veya önerilen isimlerin sinonimleri veya melezleridir.[4][5]
- Myosotis abyssinica Boiss. & Reut.
- Myosotis afropalustris C.H. Wright
- Myosotis albicans Riedl
- Myosotis albiflora Banks & Sol. ex Hook.f.
- Myosotis albosericea Hook.f.
- Myosotis alpestris F.W.Schmidt (alp unutmabenisi)
- Myosotis amabilis Cheeseman
- Myosotis ambigens (Bég.) Grau
- Myosotis angustata Cheeseman
- Myosotis anomala Riedl
- Myosotis antarctica Hook.f.
- Myosotis arnoldii L.B.Moore
- Myosotis arvensis (L.) Hill
- Myosotis asiatica (Vestergr. ex Hultén) Schischk. & Serg. (Asyalı unutmabeni)
- Myosotis atlantica Vestergr.
- Myosotis australis R.Br.
- Myosotis austrosibirica O.D.Nikif.
- Myosotis azorica H.C.Watson (Azorlar unutmabenisi)
- Myosotis baicalensis O.D.Nikif.
- Myosotis balbisiana Jord.
- Myosotis × bohemica Domin
- Myosotis × bollandica P.Jeps.
- Myosotis bothriospermoides Kitag.
- Myosotis brachypoda Gren.
- Myosotis brevis de Lange & Barkla
- Myosotis brockiei L.B.Moore & M.J.A.Simpson
- Myosotis bryonoma Meudt, Prebble & Thorsen
- Myosotis butorinae Stepanov
- Myosotis × cadevallii Sennen
- Myosotis cadmea Kitag
- Myosotis cameroonensis Cheek & R.Becker
- Myosotis capitata Hook.f.
- Myosotis chaffeyorum Lehnebach
- Myosotis chakassica O.D.Nikif.
- Myosotis cheesemanii Petrie
- Myosotis × cinerascens Petrie
- Myosotis colensoi (Kirk) J.F.Macbr.
- Myosotis concinna Cheeseman
- Myosotis congesta Shuttlew.
- Myosotis corsicana (Fiori) Grau
- Myosotis czekanowskii (Trautv.) Kamelin & V.N.Tikhom.
- Myosotis daralaghezica T.N.Popova
- Myosotis debilis Pomel
- Myosotis decumbens Host
- Myosotis densiflora K.Koch
- Myosotis diminuta Grau
- Myosotis discolor Pers.
- Myosotis densiflora C. Koch
- Myosotis dissitiflora Baker
- Myosotis dubia Arrond.
- Myosotis ergakensis Stepanov
- Myosotis exarrhena F. Muell.
- Myosotis eximia Petrie
- Myosotis explanata Cheeseman
- Myosotis forsteri Lehm.
- Myosotis gallica Vestergr.
- Myosotis galpinii C.H.Wright
- Myosotis glabrescens L.B.Moore
- Myosotis glauca (G.Simpson & J.S.Thomson) de Lange & Barkla
- Myosotis goyenii Petrie
- Myosotis graminifolia DC.
- Myosotis graui Selvi
- Myosotis guneri A.P.Khokhr.
- Myosotis heteropoda Trautv.
- Myosotis hikuwai Meudt, Prebble & G.M.Rogers
- Myosotis imitata Serg.
- Myosotis incrassata Guss.
- Myosotis jenissejensis O.D.Nikif.
- Myosotis jordanovii N.Andreev & Peev
- Myosotis × kablikiana Domin
- Myosotis kamelinii O.D.Nikif.
- Myosotis kazakhstanica O.D.Nikif.
- Myosotis kebeshensis Stepanov
- Myosotis keniensis T.C.E.Fr.
- Myosotis koelzii Riedl
- Myosotis kolakovskyi A.P.Khokhr.
- Myosotis × krajinae Domin
- Myosotis krasnoborovii O.D.Nikif. & Lomon.
- Myosotis krylovii Serg.
- Myosotis kurdica Riedl
- Myosotis laeta Cheeseman
- Myosotis laingii Cheeseman
- Myosotis latifolia Poir. (geniş yapraklı unutmabeni)
- Myosotis laxa Lehm. (püsküllü unutmabeni)
- Myosotis lazica Popov
- Myosotis lithospermifolia Hornem.
- Myosotis lithuanica (Schmalh.) Besser ex Dobrocz.
- Myosotis litoralis Steven ex M.Bieb.
- Myosotis ludomilae Zaver.
- Myosotis lyallii Hook.f.
- Myosotis macrantha (Hook.f.) Benth. & Hook.f. (bronz unutmabeni)
- Myosotis macrosiphon Font Quer & Maire
- Myosotis macrosperma Engelm. (büyük tohumlu unutmabeni)
- Myosotis magniflora A.P.Khokhr.
- Myosotis margaritae Štěpánková
- Myosotis maritima Hochst. ex Seub.
- Myosotis martini Sennen
- Myosotis matthewsii L.B.Moore
- Myosotis michaelae Štěpánková
- Myosotis micrantha Pall. ex Lehm.
- Myosotis minutiflora Boiss. & Reut.
- Myosotis monroi Cheeseman (Monro'nun unutmabenisi)
- Myosotis nemorosa Besser
- Myosotis nikiforovae Stepanov
- Myosotis ochotensis O.D.Nikif.
- Myosotis olympica Boiss.
- Myosotis oreophila Petrie
- Myosotis pansa (L.B.Moore) Meudt, Prebble, R.J.Stanley & Thorsen
- Myosotis × parviflora (Schur) Domin
- Myosotis paucipilosa (Grau) Ristow & Hand
- Myosotis × permixta Domin
- Myosotis persoonii Georges RouyRouy & E.G.Camus
- Myosotis petiolata Hook.f.
- Myosotis platyphylla Boiss.
- Myosotis popovii Dobrocz.
- Myosotis pospelovae O.D.Nikif.
- Myosotis pottsiana (L.B.Moore) Meudt, Prebble, R.J.Stanley & Thorsen
- Myosotis propinqua (Turcz.) Fisch. & C.A.Mey.
- Myosotis × pseudohispida Domin
- Myosotis pulvinaris Hook.f.
- Myosotis pusilla Loisel.
- Myosotis radix-palaris A.P.Khokhr.
- Myosotis rakiura L.B.Moore
- Myosotis ramosissima Rochel (erkenci unutmabeni)
- Myosotis refracta Boiss.
- Myosotis rehsteineri (Hausm.) Wartm. ex Reut.
- Myosotis retrorsa Meudt, Prebble & Hindmarsh-Walls
- Myosotis rivularis (Vestergr.) A.P. Khokhr
- Myosotis robusta D.Don
- Myosotis sajanensis O.D.Nikif.
- Myosotis saxatilis Petrie
- Myosotis saxosa Hook.f.
- Myosotis schistosa A.P.Khokhr.
- Myosotis schmakovii O.D.Nikif.
- Myosotis scorpioides (L.) (gerçek unutmabeni)
- Myosotis secunda Al.Murray
- Myosotis semiamplexicaulis DC.
- Myosotis sicula Guss. (Jersey unutmabenisi)
- Myosotis solange Greuter & Zaffran
- Myosotis soleirolii Godr.
- Myosotis sparsiflora J.C.Mikan ex Pohl
- Myosotis spatulata G.Forst.
- Myosotis speciosa Pomel
- Myosotis speluncicola Schott ex Boiss.
- Myosotis stenophylla Knaf
- Myosotis stolonifera (J.Gay ex DC.) J.Gay ex Leresche & Levier
- Myosotis stricta Link ex Roem. & Schult.
- Myosotis suavis Petrie]
- Myosotis subcordata Riedl
- Myosotis × suzae Domin
- Myosotis sylvatica Ehrh. ex Hoffm.
- Myosotis taverae Valdés
- Myosotis tenericaulis Petrie
- Myosotis tineoi C.Brullo & Brullo
- Myosotis traversii Hook.f.
- Myosotis tuxeniana (O.Bolòs & Vigo) O.Bolòs & Vigo
- Myosotis ucrainica Czern.
- Myosotis ultramafica Meudt, Prebble & Rance
- Myosotis umbrosa Meudt, Prebble & Thorsen
- Myosotis uniflora Hook.f.
- Myosotis urceolaris Shuttlew.
- Myosotis venosa Colenso
- Myosotis venticola Meudt & Prebble
- Myosotis verchojanica O.D.Nikif.
- Myosotis verna Nutt. (bahar unutmabenisi)
- Myosotis vestergrenii Stroh
- Myosotis welwitschii Boiss. & Reut.
- Myosotis wumengensis L.Wei
Kaynakça ve notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Sanders, Jack. The Secrets of Wildflowers: A Delightful Feast of Little-Known Facts, Folklore, and History. Globe Pequot, 2003. ISBN 1-58574-668-1. ISBN 978-1-58574-668-2.
- ^ a b Beals, Katharine M. Flower Lore and Legend. Fredonia Books. ss. 72-77. ISBN 1410101614.
- ^ "How the idea of forget-me-not symbolizing Genocide anniversary was born". www.1lurer.am (İngilizce). 20 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022.
- ^ a b "Myosotis L". Plants of the World Online. Royal Botanic Gardens, Kew. 24 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2022.
- ^ "Home". www.worldfloraonline.org. 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2019.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Myosotis sylvatica türü beyaz renkli Unutmabeniler. -
Myosotis sylvatica türü pembe renkli Unutmabeniler. -
Myosotis ramosissima türü Unutmabeniler. -
Bir Unutmabeni çiçeğinin yakından görünümü.
