Vâlâ Somalı
| Vâlâ Somalı | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Mustafa Vâlâ Somalı 23 Ocak 1931 Güzelyalı, İzmir |
| Ölüm | 19 Mayıs 2016 (85 yaşında) İstanbul |
| Defin yeri | Topkapı Mezarlığı |
| Meslek | Ressam, karikatürist, yazar, gazeteci ve spor tarihçisi |
| Milliyet | Türk |
| Vatandaşlık |  Türkiye |
| Konu | Spor tarihi |
| Önemli eser | Beşiktaş Spor Tarihi |
| Etkin yılları | 1954-2016 |
| Çocuklar | 2 |
Mustafa Vâlâ Somalı (23 Ocak 1931 - 19 Mayıs 2016), Türk spor tarihçisi, ressam-karikatürist, dansçı, gazeteci ve yazardır. Türk sporu ve Beşiktaş tarihi üzerine verdiği eserler ile bilinir.[1]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Vâlâ Somalı, 23 Ocak 1931'de Kafkas Türkleri kökenli bir ailenin evladı olarak dünyaya geldi. Küçük yaşta resme, çizime ve sanata ilgi duydu. Ortaokul ve lise yıllarında sanatın yanına spora da merak saldı ve İzmir'de amatör kulüplerde top koşturdu. 1947'de Muammer Karaca ile tanışmasının ardından İstanbul'a yerleşti. İlk yıllarda tiyatro afişleri tasarlayıp, sahne dekorasyonu ile uğraştı. Daha sonra Mecidiyeköyspor'da futbol oynadı ve Ses Opereti'nin dans ekibinde yer aldı. Aynı zamanda buranın sahne dekorasyonunu da hazırlamaya devam etti. 1952'de başlayan ve 1954'te biten askerlik hizmetinden döndükten sonra karikatür çalışmalarına yeniden ağırlık vermeye başladı. Atatürk başta olmak üzere dünyaca ünlü devlet adamlarının, sanatçı ve sporcuların karikatürlerini çizdi. 1955'te tiyatro dekoru yaparken Türkiye Yayınevi'nde Oğuz Özdeş aracılığı ile kapak çizimleri yaptı. 1954 ile 1960 yılları arasında Yeşilçam'a afiş ressamlığı yaparak birçok önemli eserler verdi. 1956'dan 1976'ya kadar Yeni Sabah, Hürriyet, Akşam ve Günaydın gazetelerinde çalışarak resim, karikatür ve spor yazısı üzerine eserler verdi. 1957 yılında Beşiktaş kulübüne adım atarak Kongre Üyesi oldu ve voleybol şubesinin genel kaptanlığı görevine geldi. Burada kümede bulunan erkek voleybol takımını 1. lige çıkararak başarılı bir grafik elde etti. 1966 yılında Beşiktaş Kadın Voleybol Takımı'nın şampiyonluklar kazanmasına katkıda bulundu. 1956 yılında kurulan Beşiktaş Kadın Basketbol Takımı'nın kısa ömrüne karşılık olarak 1967'de şubenin tekrar kurulmasına öncülük etti ve Beşiktaş'ın eski basketbolcusu olan Fehmi Sadıkoğlu'nu antrenörlüğe getirerek önemli başarılar elde ettiler. 1976 senesinde İstanbul ABD konsolosluğunda Dünya'da Ünlü Amerikalılar Portre Karikatür Sergisi'ni açtı. 1978 yılından itibaren spor tarihi üzerine kitaplar çıkarmaya başladı. Beşiktaş Spor Tarihi kitabında Beşiktaş'ın Kartallı kulüp logosunu ilk çizen kendisi olmuştur. Yurt içinde 5 Portre Karikatür Sergisi açan Vâlâ Somalı, uluslararası ilk sergisini 1980 yılının Mart ayında Belçika'nın Brüksel şehrinde gerçekleştirdi. Mustafa Kızıltan'ın yayımladığı "Karakartallar Beşiktaş Spor Dergisi", Nevzat Demir'in "Beşiktaş Dergisi" ve Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün Beşiktaş Dergisi'ne yazılar yazdı. 2003 yılında Akatlar Kültür Merkezi'nde "Türkiye'nin 80. yılında Futbol'da Terör ve Anarşi" konulu 205 belgeden oluşan bir sergi açtı ve daha sonra bu sergiyi İnönü Stadı'nda 1 yıl boyunca sergilemiştir. Türk sporu üzerine verdiği eserler sayesinde en tanınan tarihçiler arasında bulunan Vâlâ Somalı, 19 mayıs 2016 tarihinde hayatını kaybetti.[2][3][4][5][6]
Kişisel sergileri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1974 - Galeri Veb
- 1975 - Galeri Veb
- 1976 - Ünlü Amerikalılar Karikatür Sergisi - Amerikan Kültür Merkezi Galerisi
- 1980 - Dünya Basın Sarayı AIPS Anfisi - Anwers/Belçika
- 1980 - Vala SOMALI Portre Karikatür Sergisi - Amsterdam/Hollanda
- 1980 - İzmir Efes Oteli
- 2003 - Türkiye'nin 80. yılında Futbol'da Terör ve Anarşi - İnönü Stadyumu
- 2003 - Türkiye'nin 80. yılında Futbol'da Terör ve Anarşi - Akatlar Kültür Merkezi
Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1978 - Beşiktaş Spor Tarihi - Türk Sporunda 75 Yıl
- 1986 - Türk ve Dünya Voleybol Tarihi
- 1988 - Beşiktaş (Tercüman Gazetesi eki)
- 1989 - Teknik, Taktik Yönleriyle Futbol ve Tarihi
- 1992 - Türk Futbol Tarihi
- 1996 - Beşiktaş Spor Tarihi - Türk Sporunda Bir Asır (güncellenmiş 2. baskı)
- 2010 - 100 Yılın En İyileri
- 2011 - Vala SOMALI'nın Portre Karikatür Dünyası
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1979 - Türkiye Spor Yazarları Derneği en iyi spor kitabı (Beşiktaş Spor Tarihi)
- 1998 - Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi Olimpiyat Meşalesi ödülü
- 2000 - Türkiye Gazeteciler Cemiyeti 42. Başarı Ödülleri Spor İnceleme
- 2001 - Türkiye Gazeteciler Cemiyeti 43. Başarı Ödülleri Spor İnceleme
- 2006 - Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü
- 2007 - Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi İletişim Dalı Büyük Ödülü[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "ŞANLI TARIHIMIZ". bjk.com.tr. 9 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.
- ^ "Vâlâ Somalı'nın Portre Karikatür Dünyası: 1950 - 2011". simurgkitabevi.
- ^ "Voleybol Karikatüristi ve Yazarı Vala Somalı 85 Yaşında Vefat Etti". Voleybol Manşet. 11 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.
- ^ "Mustafa Vâlâ Somalı - Beşiktaş Yerel Tarih Projesi". www.besiktasyereltarih.com.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ ""Vâlâ Somalı'nın ailesine ve basın topluluğumuza başsağlığı diliyoruz"". www.tgc.org.tr. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.
- ^ https://images.bjk.com.tr/media/besiktas-dergi/besiktas-dergi-187-haziran-temmuz-2017-06-07.pdf [[Kategori:Yalın URL kaynaklı maddeler {{yk:ŞUANKİAY}} {{yk:GÜNCELYIL}}]][yalın URL]
- ^ "2007 Fair Play Ödülleri açıklandı - Evrensel".
- 1931 doğumlular
- Spor tarihçileri
- 20. yüzyıl Türk tarihçileri
- 21. yüzyıl Türk tarihçileri
- Türk karikatüristler
- 20. yüzyıl Türk ressamları
- 21. yüzyıl Türk ressamları
- Türk spor gazetecileri
- Beşiktaş JK yöneticileri
- 20. yüzyıl Türk gazetecileri
- 21. yüzyıl Türk gazetecileri
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Başarı Ödülü sahipleri
- Topkapı Mezarlığı'na defnedilenler
- 20. yüzyıl Türk yazarları
- 21. yüzyıl Türk yazarları
- İzmir ili doğumlu yazarlar
- 2016 yılında ölenler